आयुर्वेद सह सर्व प्रकारच्या सांधेदुखीवर मात कशी करावी

सांध्यातील वेदना ही सर्वात सामान्य समस्या आहे आणि हीच एक गोष्ट आहे जी आपण बर्‍याचदा दुर्लक्ष करतो. जेव्हा वेदना इतकी तीव्र होते की कार्य करण्याच्या आपल्या क्षमतेस बाधा आणते तेव्हाच आम्ही त्याकडे लक्ष देतो. जरी प्रसंगी सांगीतलेले दुखणे व कडक होणे सामान्य आहे, परंतु हे सतत किंवा तीव्र असल्यास त्याकडे दुर्लक्ष केले जाऊ नये. अशा परिस्थितीत, सांध्यातील वेदना मूलभूत समस्येचे सूचक असू शकतात. या प्रकारचे संयुक्त वेदना तात्पुरते किंवा दीर्घकाळ टिकू शकतात. अल्पकालीन वेदना तीव्र म्हणून वर्णन केली जाते, तर सतत किंवा दीर्घकालीन वेदना तीव्र म्हणून वर्णन केली जाते. तीव्र जोड दुखणे सामान्यत: दुखापत किंवा अतिवापरांमुळे उद्भवते, तीव्र वेदना बहुधा सांधेदुखीच्या रोगांमुळे आणि काही स्वयंप्रतिकार विकारांशी संबंधित असते.

दुखापतींच्या परिणामी तीव्र सांधेदुखीच्या बाबतीत, वेदना आणि जळजळ कमी करण्यासाठी विश्रांती आणि उपचार सर्वात महत्वाचे आहेत. तथापि, दीर्घ कालावधीसाठी विश्रांतीची शिफारस केली जात नाही कारण यामुळे झीज होऊ शकते किंवा शोष कमी होऊ शकतो. सांधे जितका जास्त काळ वापरला जात नाही तितका त्याचा संयुक्त गतिशीलतेवर परिणाम होतो. यामुळे जीवनाच्या गुणवत्तेवर मोठा परिणाम होऊ शकतो. दुर्दैवाने, पाश्चात्य औषधांमध्ये तीव्र सांधेदुखीवर कोणताही इलाज नाही आणि उपचारांमध्ये सामान्यत: दाहक-विरोधी औषधे, वेदनाशामक औषधे आणि स्टिरॉइड्स यांचा समावेश होतो. अशा औषधांचा दीर्घकाळ वापर केल्यास गंभीर दुष्परिणाम होऊ शकतात आणि अवलंबित्व निर्माण होऊ शकते. यामुळे कोणत्याही प्रकारच्या सांधेदुखीचे व्यवस्थापन करण्यासाठी आयुर्वेद सर्वोत्तम धोरण ठरते.

आयुर्वेद शारीरिक उपचार, आहारातील बदल, जीवनशैली पद्धती आणि हर्बल उपचारांच्या संयोजनाचा वापर करून सांधेदुखीवर उपचार करण्यासाठी सर्वांगीण दृष्टिकोन अवलंबतो. यापैकी बहुतेक सांधेदुखीचे आयुर्वेदिक उपचार त्वरित अल्प मुदतीसाठी दिलासा देण्याऐवजी संपूर्ण संयुक्त आरोग्य सुधारण्याचे लक्ष्य आहे. याचा अर्थ असा की जरी ते पुनर्प्राप्तीस मदत करू शकतील आणि तीव्र सांधेदुखीसाठी हा एक सुरक्षित पर्याय आहे, परंतु जुनाट संयुक्त विकारांकरिता ते आदर्श आहेत.

सांधेदुखीचा आयुर्वेदिक दृष्टीकोन

आयुर्वेदात प्रत्येक सांधेदुखीचा प्रकार वेगळा असतो हे स्पष्ट समज आहे. शिवाय, व्यक्तीचे वेगळेपण ओळखणारे हे एकमेव प्राचीन वैद्यकशास्त्र आहे. त्यामुळे सांधेदुखीचा सामना करत असतानाही उपचार अत्यंत वैयक्तिक असतात. जुनाट सांधेदुखीच्या संदर्भात, जी मुख्य चिंता आहे, आयुर्वेद काही मौल्यवान अंतर्दृष्टी प्रदान करतो. शास्त्रीय ग्रंथांमध्ये संधिवातासह - संधिवात, ऑस्टियोआर्थरायटिस - संधिवात आणि गाउट - वातरक्त म्हणून वर्णन केलेल्या संधिवातासह तीन भिन्न प्रकारचे मस्कुलोस्केलेटल विकारांचा उल्लेख आहे.

सामान्यत: तीव्र संयुक्त दुखापत आणि अतिवापरांमुळे उद्भवते, आयुर्वेदिक चिकित्सकांनी ओळखले की अशा वेदनाकडे दुर्लक्ष केल्याने तीव्र किंवा डीजनरेटिव्ह संयुक्त वेदना विकारांचा धोका वाढू शकतो. तथापि, इतर प्रकरणांमध्ये, जुनाट वेदना मुख्यतः वात डोशाच्या विचलनाशी आणि शरीरात अमा जमा होण्याशी जोडली जाते. जेव्हा हे साठे सांध्यामध्ये जमा होतात तेव्हा ते सूज आणि जळजळ होण्यास कारणीभूत ठरते, ज्याचा परिणाम शेवटी संधिवात रोग होतो.

उत्पत्तीचा किंवा सांध्यातील वेदनांचा प्रकार असो, आयुर्वेदिक शहाणपणाच्या उपचारांच्या बाबतीत बरेच काही उपलब्ध आहे. सांध्यातील वेदना दाहक किंवा डीजेनेरेटिव आहे की नाही यावर अवलंबून देखील हे बदलते. कोणत्याही प्रकारच्या संयुक्त जोडांच्या वेदनांप्रमाणेच जळजळ होण्याकडे दुर्लक्ष केल्यास तीव्र दाह आणि संयुक्त अधोगती यांचे मिश्रण होऊ शकते. वैयक्तिकृत वैद्यकीय सेवेच्या अनुपस्थितीत, आपण जळजळ कमी करण्यासाठी आणि पाठीमागे संयुक्त र्‍हास थांबविण्याकरिता दोन्हीची पावले उचलावीत.

दाहक संयुक्त रोगाचे आयुर्वेदिक उपचार

डिटॉक्सिफिकेशन विशेषत: सुरुवातीच्या काळात दाहक रोगात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. सौम्य संयुक्त जळजळपणासाठी, हलके अन्न, उबदार पेय आणि विश्रांतीची शिफारस केली जाते. सौम्य प्रकरणांमध्ये, हर्बल डेकोक्शन्स विषाक्तपणाचा प्रतिकार करण्यास आणि यकृत कार्यास चालना देण्यास प्रभावी असतात. तथापि गंभीर प्रकरणांमध्ये, नामांकित आयुर्वेदिक क्लिनिकमध्ये पंचकर्म घेण्याचा सल्ला दिला जातो.

हर्बल औषध हा एक महत्वाचा पैलू आहे संयुक्त वेदना उपचार आणि त्याच्या फायद्यांसाठी व्यापकपणे ओळखले जाते. सांधेदुखीमध्ये जळजळ होण्यास मदत करणारे आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती म्हणजे सिद्ध-दाहक आणि डीटोक्सिफिकेशन प्रभाव, गुग्गुळु, हरिद्रा, आवळा आणि देवदारू काही सर्वोत्तम निवडी. या संदर्भात, गुग्गलू आणि गोकशुरा सर्वात उल्लेखनीय आहेत; अभ्यास असे दर्शवितो की जळजळ कमी करण्याव्यतिरिक्त ते अ‍ॅनाबॉलिक प्रभाव वापरतात ज्यामुळे संयुक्त अधोगतीपासून संरक्षण होते.

हर्बल औषधे आणि डाएट थेरपीच्या वापराव्यतिरिक्त, अशा आणखी काही पद्धती आहेत ज्यात जळजळ होण्यापासून सांधेदुखीचे उपचार करण्यास मदत होते. अशा काही उपचारांमध्ये धान्यमलाधार (उबदार आंबलेले द्रव ओतणे) तसेच अभ्यंग किंवा तेलाची मालिश करण्याच्या पंचकर्म प्रक्रियेचा समावेश असेल. अभ्यंगाचा अभ्यास करताना निर्गुंडी असणा an्या तेलाचा वापर करणे चांगले कारण सांध्याचे रक्षण व वेदना कमी करण्यासाठी सर्वोत्तम औषधी वनस्पती म्हणून ओळखले जाते. वस्ती किंवा औषधीयुक्त एनीमा ही आणखी एक पंचकर्म प्रक्रिया आहे जी विषाक्तता कमी करण्यास आणि जळजळ कमी करण्यास मदत करते. अभ्यंगाचा अपवाद वगळता बहुतेक पंचकर्मांवर वैद्यकीय देखरेखीखाली उपचार केले पाहिजेत.

डीजनरेटिव्ह जॉइंट डिसीजवर आयुर्वेद उपचार

जळजळ हा पूर्वविकार किंवा डिजेनेरेटिव संयुक्त रोगाचा लक्षण म्हणून एक सामान्य घटना आहे, म्हणून वरील सांध्यातील तीव्र वेदना झाल्यास वरील बर्‍याच उपचारांचा वापर केला पाहिजे. जसजशी डीजनरेटिव्ह रोग कालांतराने विकसित होतात आणि क्रमाक्रमाने खराब होत जातात तसतसे उपचारांनी सर्व मूलभूत घटकांवर लक्ष दिले पाहिजे. त्यानुसार, आहार, जीवनशैली आणि हर्बल पूरक घटकांची महत्त्वपूर्ण भूमिका असते. 

डीजनरेटिव्ह संयुक्त रोगांवर कार्य करताना ज्यात रोगप्रतिकारक प्रतिसादाचा देखील समावेश असतो, जसे की संधिवात, हर्बल औषधांमध्ये बर्‍याचदा तुळशी आणि मध्ये सापडल्याप्रमाणे इम्युनोमोडायलेटरी गुणधर्म असलेले घटक समाविष्ट असतात अश्वगंधा कॅप्सूल. अश्वगंधा संयुक्त वेदना औषध म्हणून देखील महत्त्वपूर्ण आहे कारण अभ्यासाने संधिवातविरोधी परिणाम दर्शविले आहेत. 

पुन्हा एकदा, बाम आणि तेलांचा वापर विशेषतः वेदना कमी करण्यासाठी उपयुक्त आहे. व्यतिरिक्त वेदना निवारण तेल, मेन्थॉल आणि निलगिरी असलेले बाम सूज आणि जळजळ द्रुतगतीने कमी करण्यासाठी ओळखले जातात. जेव्हा हे दृष्टिकोन एकत्र वापरले जातात, तेव्हा हे संयुक्त विरूद्ध अधोगतीपासून संरक्षण करते आणि धीमे करते. इतर आयुर्वेदिक उपचारांमध्ये ज्याची शिफारस केली जाते त्यामध्ये तेल तेल, आणि तेल घालण्याची प्रथा नजावराकिझी ही एक आयुर्वेदिक मालिश आहे.

टेकवे

सांधेदुखीचा सामना करताना हे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की पाश्चात्य औषधांप्रमाणे आयुर्वेद केवळ प्रतिक्रियात्मक किंवा उपचार केंद्रित नाही. यात एक समग्र दृष्टीकोन समाविष्ट आहे ज्याचा उद्देश आरोग्याच्या प्रत्येक पैलूला प्रोत्साहन देणे, अंतर्निहित असमतोल सुधारणे आणि शरीराचे पोषण करणे. म्हणून, वर वर्णन केलेल्या सांधेदुखीसाठी उपचार आणि हर्बल औषधे वापरण्याव्यतिरिक्त, वैयक्तिकृत आहार आणि जीवनशैलीच्या शिफारशींसाठी तुम्ही आयुर्वेदिक डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

संदर्भ:

• अग्रवाल, भरत बी इत्यादी. "तीव्र रोगांच्या प्रतिबंधासाठी आयुर्वेदिक औषधातून नवीन दाहक-विरोधी एजंट्सची ओळख: "रिव्हर्स फार्माकोलॉजी" आणि "बेडसाइड टू बेंच" दृष्टीकोन." सद्य औषधांचे लक्ष्य खंड 12,11 (2011): 1595-653. doi: 10.2174 / 138945011798109464
• राठोड, ब्रिजेश वगैरे. "भारतीय हर्बल औषधे: संधिवातसदृश संभाव्य उपचारात्मक एजंट्स." क्लिनिकल बायोकेमिस्ट्री आणि पोषण जर्नल खंड एक्सएनयूएमएक्स (एक्सएनयूएमएक्स): एक्सएनयूएमएक्स-एक्सएनयूएमएक्स. doi: 41,1 / jcbn.2007
• चोप्रा, अरविंद वगैरे. "आयुर्वेद-आधुनिक औषध इंटरफेस: ऑस्टियोआर्थरायटिस आणि संधिशोथावर उपचार करण्यासाठी आयुर्वेदिक औषधांच्या अभ्यासाचे गंभीर मूल्यांकन." जर्नल ऑफ आयुर्वेद आणि एकात्मिक औषध खंड एक्सएनयूएमएक्स (एक्सएनयूएमएक्स): एक्सएनयूएमएक्स-एक्सएनयूएमएक्स. doi: 1,3 / 2010-190
• इलियास, उओरकोकोटिल इट अल. "हेपॅटोप्रोटेक्टिव्ह आणि इम्यूनोमोडायलेटरी हर्बल वनस्पतींचा आढावा." औषधनिर्माणशास्त्र पुनरावलोकने खंड एक्सएनयूएमएक्स (एक्सएनयूएमएक्स): एक्सएनयूएमएक्स-एक्सएनयूएमएक्स. doi: 10,19 / 2016-66
• गुप्ता, संजय कुमार वगैरे. “चे व्यवस्थापन अमावत (संधिवात) आहार आणि विरचनाकर्मा. " आयु खंड एक्सएनयूएमएक्स (एक्सएनयूएमएक्स): एक्सएनयूएमएक्स-एक्सएनयूएमएक्स. doi: 36,4 / 2015-413
• खान, महमूद अहमद वगैरे. "कोलेजेन-प्रेरित आर्थराइटिक उंदीरांमधील ऑक्सिडेटिव्ह तणाव आणि ऑटोएन्टीबॉडीज उत्पादनांच्या मिश्रणावर विथानिया सोम्निफेरा (अश्वगंधा) रूट अर्कचा प्रभाव." पूरक आणि समाकलित औषधांचे जर्नल खंड 12,2 (2015): 117-25. doi: 10.1515 / jcim-2014-0075