बद्धकोष्ठता दूर करण्यासाठी आयुर्वेदिक दृष्टीकोन

आयुर्वेदातील प्रत्येक गोष्टीप्रमाणे, बद्धकोष्ठतेचा दृष्टीकोन समग्र आहे. प्रारंभ करण्यासाठी, आपल्याला बद्धकोष्ठतेची मूळ कारणे समजून घेणे आवश्यक आहे. आयुर्वेदिक अंतर्दृष्टी नंतर ती कारणे आणि उद्भवलेल्या असमतोलांचे निराकरण करण्यासाठी वापरली जाऊ शकते. यामध्ये आहार, जीवनशैली आणि इतर बदल तसेच हर्बलचा वापर यासह बहुआयामी दृष्टिकोनाचा समावेश असेल. बद्धकोष्ठता साठी आयुर्वेदिक औषध. तर, बद्धकोष्ठतेची मुळे आणि समस्येच्या निराकरणासाठी आयुर्वेदिक शिफारशी कशा वापरल्या जाऊ शकतात यावर बारीक नजर टाकूया.

बद्धकोष्ठतेची मूळ कारणे

कोणत्याही रोगाच्या बाबतीत, डोशाच्या असंतुलनाची महत्त्वपूर्ण भूमिका असते. बद्धकोष्ठतेसह, वात अडथळा सामान्यतः दोषी आहे. वात कोरडे व थंड ऊर्जा शरीरात कोरडेपणा वाढवते आणि कधीकधी हे जास्त प्रमाणात होते. अशा परिस्थितीत ते कचरा किंवा मलसंबंधी पदार्थ कोरडे होण्यास आणि गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्टचे स्नेहन कमी करण्यास मदत करते. यामुळे कॉलोनिक संक्रमण आणि आतड्यांसंबंधी हालचाली होण्याची वेळ वाढते. कधीकधी वात वाढीमुळे पिट्टे आणि कफाही विस्कळीत होऊ शकते आणि त्यामुळे हे असंतुलनही दुरुस्त करणे आवश्यक होते. पण वात डोशाची अडचण प्रथम ठिकाणी कशी उद्भवू शकते?

ते नेहमीच कमकुवत आहार आणि जीवनशैली निवडीकडे सापडतात. पुरातन आयुर्वेदिक ग्रंथांमधील बहुतेक स्त्रोत सहमत आहेत की डाळ व शेंगांचा जास्त वापर करण्यासारख्या आहारातील आचरण बद्धकोष्ठतेस कारणीभूत ठरू शकतात. हे या पदार्थांच्या कोरड्या परिणामामुळे आहे. हे फायबर आणि पोषण नसलेले बहुतेक सर्व प्रोसेस्ड पदार्थांचेदेखील एक सामान्य वैशिष्ट्य आहे आणि आज ही समस्या अधिक व्यापक बनवते. या पदार्थांचे सेवन केल्याने गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्टमध्ये वात विटाळतेस अडथळा निर्माण होतो आणि आतड्यांसंबंधी हालचाल बिघडू शकते. हा अडथळा आणि कचरा तयार केल्यामुळे अखेरीस पित्ताचा त्रास होऊ शकतो आणि क्वचित प्रसंगी कफ डोशावरही परिणाम होऊ शकतो. 

आधुनिक विज्ञान अद्याप यापैकी काही आयुर्वेदिक संकल्पना पूर्णपणे समजू शकत नाही, परंतु त्याच सारख्या अनेक निष्कर्षांवर ते पोहोचते. आतापर्यंतच्या जवळजवळ सर्व अभ्यासांमध्ये आहार आणि जीवनशैलीच्या घटकांची भूमिका अधोरेखित केली गेली आहे. त्याचप्रमाणे, क्लिनिकल अभ्यासांनी बहुतेकांची कार्यक्षमता स्थापित करण्यात देखील मदत केली आहे बद्धकोष्ठता साठी आयुर्वेदिक उपचार. 

बद्धकोष्ठता दूर करण्यासाठी आयुर्वेदिक दृष्टीकोन

बद्धकोष्ठता साठी आयुर्वेदिक आहार सल्ला

• प्रारंभ करण्यासाठी आपण वात वाढवणार्‍या अन्नांचा वापर मर्यादित केला पाहिजे. याचा अर्थ असा की प्रक्रिया केलेले आणि परिष्कृत पदार्थ पूर्णपणे काढून टाकले पाहिजेत, तर डाळी, शेंगदाणे आणि कोरडे फळांचे सेवन प्रतिबंधित केले पाहिजे. 
• वात शांत करण्यासाठी, गोड, खारट, आंबट चव आणि गरम आणि वंगण देण्याच्या परिणामासह अधिक पदार्थांचे सेवन करा. याचा अर्थ असा आहे की केळी, बेरी, चेरी, खजूर, अंजीर, द्राक्षे, आंबा, पपई आणि खरबूज गोड फळे चांगली निवड आहेत, परंतु कोरडे परिणाम टाळण्यासाठी सफरचंद हलके शिजवलेले असावेत. त्याचप्रमाणे, भाज्या उत्तम प्रकारे शिजवलेल्या किंवा सॉट केल्या जातात आणि कधीही कच्च्या किंवा थंड नसतात. 
• भाज्या आणि धान्य यासह शिजवलेले संपूर्ण पदार्थ आपले मुख्य जेवण बनवतात, तर फळ स्नॅक्ससाठी योग्य असतात. हे जास्तीत जास्त पोषण आणि स्टूलच्या संचयनास पुरेसे फायबर सेवन सुनिश्चित करते. वाटाच्या कोरड्या परिणामाचा प्रतिकार करण्यासाठी द्रवपदार्थाचे सेवन वाढविणे देखील महत्वाचे आहे. हे मल नरम ठेवण्यास आणि त्यांच्या रस्ता सुलभ करण्यात मदत करते.
• कॅफिनेटेड, अल्कोहोलिक, कार्बोनेटेड आणि प्रक्रिया केलेले पेय पदार्थांचे सेवन करणे टाळा. त्याऐवजी काकडी आणि खरबूज सारख्या भाज्या किंवा फळयुक्त पाणी आणि पाण्यामधून आपल्या सर्व द्रवपदार्थ मिळवा. दही किंवा दही हे देखील आपल्या आहारात चांगली भर आहे.

बद्धकोष्ठता साठी आयुर्वेदिक व्यायामाचा सल्ला

• आधुनिक वैद्यकांनी रोगांवर उपचार करण्यासाठी औषधांवर लक्ष केंद्रित केल्यामुळे, आपण त्याच पद्धतीने आयुर्वेदाचा विचार करतो. तथापि, आयुर्वेदाने पचनासह प्रत्येक कार्यासाठी शारीरिक हालचालींचे महत्त्व सांगितले आहे. सुरू करण्यासाठी, दिवसातून दहा ते पंधरा मिनिटे चालणे, बागकाम किंवा सायकल चालवणे यासह कोणतीही सौम्य क्रियाकलाप करा.
• या प्रकारची क्रियाशीलता गतिशीलता राखण्यास मदत करते आणि आळशी आळशीपणाचा धोका कमी करते. अभ्यासाने या पुरातन आयुर्वेदिक शिफारशींचे समर्थन केले आहे, हे दर्शविते की आळशी जीवनशैली बद्धकोष्ठतेचा धोका वाढवते.
• आयुर्वेदातील व्यायामाचे महत्त्व अधोरेखित करून, योगामध्ये आसनांचा किंवा आसनांचा संपूर्ण संच समाविष्ट असतो ज्यामुळे बद्धकोष्ठता दूर होण्यास मदत होते. उत्कटासन, पवनमुक्तासन आणि अर्ध मत्स्येंद्रासन यांसारख्या आसनांना बद्धकोष्ठता, सूज येणे इत्यादी पचनक्रियेसाठी उपचारात्मक मानले जाते.

बद्धकोष्ठता साठी आयुर्वेदिक औषध

• टिकाऊ उपचारासाठी आहार आणि जीवनशैलीतील बदल आवश्यक असतात, विशेषत: तीव्र बद्धकोष्ठतेचा सामना करताना आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आणि औषधे देखील खूप महत्वाची भूमिका बजावतात. रेचकांना आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आणि पॉलीहेर्बल फॉर्म्युलेशन प्रभावी आणि सुरक्षित पर्याय आहेत.
• सोनमुखीसारख्या औषधी वनस्पतींचा रेचक प्रभाव पडतो आणि तुम्हाला बद्धकोष्ठतेपासून त्वरित आराम मिळवण्यासाठी आतड्यांच्या हालचालींना उत्तेजन मिळू शकते. औषधी वनस्पतीमधील संयुगे गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्टला उत्तेजन देण्यासाठी आणि जठरासंबंधी संक्रमण कमी करण्यासाठी आढळले आहेत. त्याचप्रमाणे, गुग्गुळू आणि सौंफ सारख्या औषधी वनस्पती देखील मदत करू शकतात, विशेषत: जेव्हा सोनमुखीबरोबर वापरली जाते.
• सुंठ किंवा वाळलेला आले देखील प्रभावी आहे कारण त्याचा तीव्र ताप प्रभाव आहे जो अग्नि किंवा पचन मजबूत करतो. अभ्यासाने हे सिद्ध केले आहे की यामुळे गॅस्ट्रिक रिक्त होण्यास गती येते आणि इतर जठरासंबंधी समस्या कमी होऊ शकतात. आल्याचे सेवन केले जाऊ शकते आयुर्वेदिक बद्धकोष्ठता औषध आणि हर्बल चहा म्हणून.

बद्धकोष्ठतेच्या बहुतेक प्रकरणांमध्ये, तीव्र किंवा तीव्र, असे आयुर्वेदिक दृष्टीकोन प्रभावी सिद्ध होतील. तीव्र बद्धकोष्ठतेच्या बाबतीत, बद्धकोष्ठतेसाठी आयुर्वेदिक औषधे पुरेसे असतात, परंतु वारंवार किंवा तीव्र कब्ज देखील आहार आणि जीवनशैली बदल आवश्यक आहे. 

संदर्भ:

• ख्रिस्तोडॉलाइड्स, एस इत्यादी. "मेटा-विश्लेषणासह पद्धतशीर पुनरावलोकन: प्रौढांमधील तीव्र इडिओपॅथिक बद्धकोष्ठतेवरील फायबर पूरकतेचा परिणाम." अ‍ॅलमेन्ट्री फार्माकोलॉजी आणि थेरेपीटिक्स खंड 44,2 (2016): 103-16. doi: 10.1111 / apt.13662
• हुआंग, रोंग वगैरे. "हाँगकाँगमधील किशोरवयीन मुलांमध्ये शारीरिक क्रियाकलाप आणि बद्धकोष्ठता." प्लस वन खंड एक्सएनयूएमएक्स ईएक्सएनयूएमएक्स. एक्सएनयूएमएक्स फेब्रुवारी. एक्सएनयूएमएक्स, डोई: एक्सएनयूएमएक्स / जर्नल.पोन.एक्सएनयूएमएक्स
• कॉस्टिल्ला, व्हेनेसा सी, आणि अ‍ॅमी ई फॉक्स-ओरेनस्टीन. "बद्धकोष्ठता: समजून घेण्याची यंत्रणा आणि व्यवस्थापन." जेरीएट्रिक औषधातील क्लिनिक खंड 30,1 (2014): 107-15. doi: 10.1016 / j.cger.2013.10.001
• जैवतंत्रज्ञान माहितीसाठी राष्ट्रीय केंद्र. "CID 5199, Sennosides साठी PubChem कंपाऊंड सारांश" पबचेम, https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sennosides. 31 जुलै, 2020 रोजी पाहिले.
• वू, केंग-लिआंग इत्यादी. "निरोगी मानवांमध्ये जठरासंबंधी रिकामेपणा आणि हालचालीवर आल्याचा परिणाम." गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजी आणि हेपेटोलॉजीचे युरोपियन जर्नल vol. 20,5 (2008): 436-40. doi:10.1097/MEG.0b013e3282f4b224