पित्ता संतुलनासाठी शीर्ष 20 घरगुती उपचार

एक अस्वास्थ्यकर आहार आणि तणावपूर्ण जीवनशैली ही तुमच्या दोषांमधील असंतुलनाची सर्वात सामान्य कारणे आहेत. पण पिट्टा शिल्लक ठेवण्यासाठी काही घरगुती उपाय आहेत जे मदत करू शकतात. 

हा ब्लॉग पित्ताच्या असंतुलनाला योग्य पित्त दोष आहार (आहार), जीवनशैली (विहार) आणि औषधोपचार (चिकित्सा) सह घरगुती उपचारांसह हाताळतो. पण पित्तासाठी घरगुती उपाय शोधण्यापूर्वी, आपल्या आरोग्यासाठी संतुलित पित्त दोषाची भूमिका समजून घेऊया. 

पित्त दोष म्हणजे काय?

आयुर्वेद सांगते की शरीरात तीन प्रकारचे पदार्थ असतात जे दोष नावाचे नाजूक संतुलन तयार करतात. वत्त, पित्त आणि कफ दोष हे तीन दोष आहेत. या आयुर्वेद दोषांमधील असंतुलनामुळे अशक्तपणा, चिडचिडेपणा आणि तणावापासून ते जुनाट आजारांपर्यंत अनेक समस्या उद्भवू शकतात. मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब. 

पिट्टा शरीराचा प्रकार काय आहे?

पिट्टा बॉडी टाईप असणा-यांची मध्यम उंचीची नाजूक आणि दुबळी बॉडी फ्रेम असते. त्यांची त्वचा गोरी किंवा किंचित लालसर असू शकते आणि त्यांचा स्नायूंचा विकास मध्यम असू शकतो. त्यांचे केस आणि त्वचा बहुतेक वेळा रेशमी आणि मऊ असते तर त्यांच्या डोळ्यांचा रंग हिरवा, तांबे तपकिरी आणि राखाडी असू शकतो. 

जेव्हा त्यांच्या मतदारसंघाचा विचार केला जातो, तेव्हा पित्त लोकांना चांगली पाचक आरोग्य आणि मजबूत चयापचय असलेली तीव्र भूक असते. गोड आणि कडू पदार्थांच्या विशिष्ट तल्लफासह ते मोठ्या प्रमाणात पदार्थ आणि द्रवपदार्थांचा आनंद घेऊ शकतात. 

तुम्‍हाला तुमच्‍या दोषाच्‍या बॉडी प्रकाराबाबत खात्री नसल्यास, शोधण्‍यासाठी आमची साधी दोष चाचणी घ्या!

अतिरिक्त पिट्टा लक्षणे आणि कारणे

अशी काही कारणे आहेत ज्यामुळे पित्ताचे जास्त प्रमाण पिथम लक्षणे दिसू शकते.

पिट्टा असंतुलनाची लक्षणे

येथे काही सर्वात सामान्य अतिरिक्त पिट्टा लक्षणे आहेत:

• पोटातील उष्णता वाढल्याने आम्ल रिफ्लक्स, छातीत जळजळ आणि अल्सर होऊ शकतात
• मानसिक उष्णता वाढल्याने चिडचिड, निराशा आणि राग येऊ शकतो
• परिपूर्णतावादी बनणे किंवा जास्त निर्णय घेणारे असणे
• भूक आणि तहान वाढणे
• अंडकोष किंवा स्तनांमध्ये जडपणा किंवा कोमलता जाणवणे
• संयुक्त जळजळ वाढणे ज्यामुळे होऊ शकते सांधे दुखी
• डोकेदुखीचा अनुभव येत आहे ज्यामुळे डोक्यात जळजळ होऊ शकते
• घसा खवखवण्यासारख्या संसर्गाचा धोका वाढतो
• शरीराची दुर्गंधी वाढणे आणि घाम येणे
• अतिसार, बद्धकोष्ठता किंवा बिघडलेले पचन अनुभवणे
• शरीरातील उष्णता वाढते ज्यामुळे अस्वस्थता येते
• गरम फ्लश आणि चक्कर येण्याचा धोका वाढतो

पिट्टा असंतुलनाची कारणे

पिट्टा असंतुलनाची ही लक्षणे अनेकदा कारणीभूत असतात:

• आंबट, खारट, तिखट, तळलेले आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ यांसारख्या पित्ताला त्रासदायक पदार्थांसह एक अस्वास्थ्यकर आहार
• उन्हात जास्त वेळ घालवणे
• चहा, कॉफी, अल्कोहोल किंवा सिगारेटने जास्त उत्तेजित होणे 
• उच्च पातळीचा ताण ज्यामुळे भावनिक उद्रेक होऊ शकतो
• पुरेशी विश्रांती न घेता जास्त काम आणि तणाव
• विष आणि इतर रसायनांच्या संपर्कात येणे

आता आम्ही असंतुलित पित्ताची कारणे आणि लक्षणे स्थापित केली आहेत, चला पित्त दोष घरगुती उपचारांकडे जाऊ या.

पित्तासाठी 20 घरगुती उपाय

येथे, आम्ही आहार, विहार आणि चिकित्सा या उपविभागांमध्ये घरगुती उपचारांचे विभाजन केले आहे. हे तुम्हाला घरगुती उपचारांद्वारे जास्तीत जास्त नफा मिळविण्याचा सर्वोत्तम मार्ग समजून घेण्यास मदत करू शकते. 

पिट्टा असंतुलन (आहार) साठी आहार

जेव्हा पित्ता शिल्लक ठेवण्यासाठी घरगुती उपायांचा विचार केला जातो तेव्हा योग्य अन्न हे प्रारंभ करण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाण आहे. 

पिट्टा असंतुलनासाठी येथे काही सोप्या परंतु प्रभावी आहार टिपा आहेत:

1. तूप, दूध, पालेभाज्या, काकडी, शिमला मिरची आणि शतावरी यासारखे पित्त-शांत करणारे पदार्थ खा. 
2. पिट्टा कमी करण्यासाठी तुमच्या अन्नामध्ये तांदूळ, गहू आणि ओट्स सारख्या धान्यांचा समावेश असावा. 
3. शेंगा तुमच्या पित्ताला संतुलित ठेवण्यास देखील मदत करू शकतात. यामध्ये मसूर, काळे बीन्स आणि स्प्लिट मटार यांचा समावेश आहे. 
4. सूर्यफुलाच्या बिया, बदाम आणि भोपळ्याच्या बिया यांसारख्या काजू आणि बिया पित्तासाठी उत्तम आहेत. 
5. पित्ताला मदत करू शकणार्‍या मसाल्यांमध्ये हळद, जिरे आणि धणे यांचा समावेश होतो. 
6. पांढरी साखर, मध, गोमांस, सालमन, चिकन, काजू, उडीद डाळ, केळी, अननस, बीट्स, लसूण आणि टोमॅटो यांसारखे पदार्थ टाळा. 
7. चांगले पचन होण्यास मदत करण्यासाठी जेवणाच्या किमान एक तास आधी फळे खाण्याचा प्रयत्न करा.
8. दिवसभर भरपूर पाणी पिऊन स्वतःला हायड्रेट ठेवा. 
9. पचण्यास सोपे असलेल्या जड पदार्थांपेक्षा हलके पदार्थांना प्राधान्य द्या आणि तुमच्या पचनसंस्थेवर जास्त भार टाकू नका. 

पित्त कमी करण्यासाठी योग आसन (विहार)

तुमचा दोष संतुलन सुधारण्यासाठी योग्य जीवनशैली निवडीचा प्रश्न येतो तेव्हा योग आणि व्यायाम हा सर्वोत्तम उपाय असल्याचे दिसते. योग्य योगासने शरीराला नैसर्गिकरित्या पित्त पातळीचे नियमन करण्यासाठी उत्तेजित करण्यास मदत करू शकतात.

येथे 4 योगासने आहेत जी पित्त असंतुलनासाठी सर्वोत्तम घरगुती उपाय करतात:

10. बालासाना (बालक पोझ) मूत्रपिंड आणि मूत्राशय उत्तेजित करताना आपल्या उदर क्षेत्रावर दबाव टाकते. 
11. भुजंगसाणा (कोब्रा पोझ) तुमचे आयुर्वेद दोष संतुलित करून तुमची प्लीहा, पोट, हृदय आणि लहान आतडे यांना मदत करते. 
12. मर्जार्यासन (कॅट स्ट्रेच पोझ) सोलर प्लेक्सस (मणिपुरा चक्र) वर कार्य करते ज्यामुळे तुमचा गाभा मजबूत होतो आणि पाठीचा कणा लवचिकता सुधारते. 
13. जठारा परिवर्तनासन (रिव्हॉल्व्ह एब्डोमेन ट्विस्ट पोझ) शरीर आणि मनाला आराम देण्यास मदत करताना मूत्रपिंड आणि मूत्राशय उत्तेजित करण्यास मदत करते. 

योगासने शरीरातील उष्णता उत्तेजित करू शकतात. यामुळे तुम्ही सकाळी लवकर किंवा संध्याकाळी जेव्हा वातावरण थंड असेल तेव्हा योगाभ्यास करावा. 

पिट्टा (चिकितशा) शांत करण्यासाठी औषधी वनस्पती

योग्य पित्त दोष आहार आणि योगासने पित्त पुनर्संचयित करण्यात मदत करू शकतात. तथापि, जर तुम्हाला अधिक प्रभावी परिणाम हवे असतील तर, पिट्टा-शांती देणारी औषधी वनस्पती घेणे हा एक मार्ग आहे. 

पित्त दोषासाठी येथे 7 आयुर्वेदिक औषधे आहेत:

14. आवळा पित्तासाठी सर्वात लोकप्रिय घरगुती उपायांपैकी एक आहे कारण ते पित्ता कमी करण्यासाठी पाचन तंत्र स्वच्छ करते. 
15. घ्या पिट्टा विटाळ कमी करण्यास मदत करण्याच्या क्षमतेसाठी कडू आणि लोकप्रिय आहे. 
16. त्रिफळा फॉर्म्युलेशनमुळे पित्त दोष शांत करण्याच्या नैसर्गिक मार्गासह अनेक फायदे मिळू शकतात. 
17. तूप हाताने मंथन केलेल्या गाईच्या दुधापासून बनवलेले पित्तासाठी उत्कृष्ट घरगुती उपाय असताना शरीरातील उष्णता कमी करण्यास मदत होते. 
18. कल्याणका घृतम् त्रिफळा, डाळिंब आणि भारतीय मॅडर असलेले औषधीयुक्त तूप तयार केले जाते आणि ते पित्त संतुलन वाढविण्यात मदत करण्यासाठी ओळखले जाते. 
19. कोमट पाणी पिणे मिसळून जिरे दुपारच्या जेवणानंतर पावडर पित्ता कमी करण्यास मदत करू शकते. 
20. इलाईची हा एक लोकप्रिय भारतीय मसाला आहे जो पिट्टा पातळी कमी करण्यास मदत करतो.

आयुर्वेदातील पित्त दोष उपचार

पित्त दोष घरगुती उपचारांसह प्रारंभ करताना वेगवेगळे मार्ग आहेत. तुम्ही योग्य आहार घेण्यावर किंवा योग्य योगासनांसह व्यायाम करण्यावर लक्ष केंद्रित करू शकता. तुम्ही अगदी फक्त घेणे सुरू करू शकता त्रिफळा रस पिट्टा कमी करण्यात मदत करण्यासाठी. तथापि, जर तुम्हाला सर्वोत्तम परिणाम हवे असतील, तर तुम्ही तुमच्या पित्त दोष उपचारासाठी तिन्ही केले पाहिजेत!

तुम्ही आमच्याशी देखील बोलू शकता घरातील आयुर्वेदिक डॉक्टर तुमच्या दोषांमध्ये संतुलन आणण्याचा सर्वात प्रभावी मार्ग शोधणे. 

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

पित्तापासून मला त्वरित आराम कसा मिळेल?

पित्ता आणि शरीरातील उष्णता कमी करण्यासाठी तुमचा आहार गरम ते थंड अन्नात बदलण्याचा प्रयत्न करा. दूध पिणे आणि कोरडे पदार्थ खाणे देखील येथे मदत करू शकते. 

तुम्ही तुमच्या शरीरातून पित्ता कसा काढता?

साधे आणि पचायला सोपे पदार्थ जास्तीचे पित्ता काढून टाकण्यास मदत करतात. याचा अर्थ अधिक ताजी फळे आणि भाज्या खाणे अनुकूल आहे आयुर्वेदिक रस. 

पिट्टाने कोणते पदार्थ टाळावे?

जर तुमच्यामध्ये पित्ताची जास्त लक्षणे असतील तर तुम्ही आंबट, तिखट, खारट, प्रक्रिया केलेले आणि तळलेले पदार्थ टाळावेत.

पिट्टा डोकेदुखीसाठी सर्वोत्तम घरगुती उपचार कोणते आहेत?

पित्ताच्या डोकेदुखीत मदत करण्यासाठी तुम्ही तुमच्या टाळूवर आणि पायाच्या तळव्यावर कोमट खोबरेल तेलाची मालिश करू शकता. 

अश्वगंधा पित्तासाठी चांगली आहे का?

अश्वगंधा ही एक अष्टपैलू खेळाडू आहे, जेव्हा तिच्याकडून मिळणाऱ्या फायद्यांचा विचार केला जातो. तथापि, ज्यांचे पित्त भारदस्त आहे त्यांनी अश्वगंधा टाळावी किंवा कमी प्रमाणात वापरावी. 

गरम पाण्याने पित्ता वाढतो का?

होय, वात आणि कफ कमी करताना गरम पाणी पित्त वाढवू शकते.

पित्तदोषासाठी आयुर्वेदिक औषध काम करते का?

होय, आयुर्वेदिक औषधे नैसर्गिक औषधी वनस्पती आणि फॉर्म्युलेशनसह बनविली जातात ज्यामुळे ते पित्तासाठी प्रभावी घरगुती उपचार बनवतात.