पुरुषांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉन: कारणे, लक्षणे आणि उपचार

पुरुषत्व आणि मर्दानगीविषयी चर्चा करताना टेस्टोस्टेरॉनच्या पातळीवर जवळजवळ नेहमीच विषय येतो. खरं तर, पुरुषांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉनच्या समस्येमध्ये खूप रस आहे. काही पुरुषांना विषयाबद्दल उत्सुकता असते तर काही लोक त्यांच्या स्वतःच्या परिस्थितीबद्दल थोडे अधिक चिंतित असतात.

कोणत्याही प्रकारे, पुरुषांमधील कमी टेस्टोस्टेरॉन बद्दल हे तपशीलवार पोस्ट, त्याचे कारणे, लक्षणेआणि उपचार कमी टेस्टोस्टेरॉनच्या पातळीसंबंधी आपल्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे नसल्यास सर्वात जास्त उत्तर द्यावे. याव्यतिरिक्त, आपण आमच्यापैकी एकाशी सल्लामसलत देखील करू शकता आयुर्वेदिक डॉक्टर ऑनलाइन जर आपल्याकडे विशिष्ट प्रश्न असतील. 

पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉन कमी म्हणजे काय?

टेस्टोस्टेरॉन एक हार्मोन आहे जो मानवी शरीरात निर्माण करतो. पुरुष आणि स्त्रिया दोघेही हा संप्रेरक तयार करतात, परंतु पुरुषांमध्ये ते उच्च पातळीमध्ये आढळते. अंडकोष (पुरुषांमधे) प्रामुख्याने पिट्यूटरी ग्रंथीसमवेत टेस्टोस्टेरॉन तयार करतात.

हा संप्रेरक एक महत्त्वपूर्ण आहे कारण तो माणसाच्या लैंगिक विकास आणि देखावासाठी जबाबदार आहे. हे स्नायूंचा समूह, लैंगिक वैशिष्ट्ये, लाल रक्तपेशी, हाडांची घनता, शुक्राणूंचे उत्पादन आणि सेक्स ड्राइव्ह देखील नियंत्रित करते. जेव्हा पुरुष अंडकोषांमध्ये पुरेसे टेस्टोस्टेरॉन संप्रेरक तयार होत नाही तेव्हा पुरुष हायपोगोनॅडिझम (कमी टेस्टोस्टेरॉन) येते.

अमेरिकन युरोलॉजिकल असोसिएशन [२] च्या मते टेस्टोस्टेरॉनचे उत्पादन वय 30 ते 70 च्या दशकात 80% पुरुष कमी वयात कमी होत आहे. जेव्हा टेस्टोस्टेरॉनची पातळी 2 एनजी / डीएलच्या खाली येते तेव्हा कमी टेस्टोस्टेरॉनचे निदान मानले जाते.

सामान्य एकूण टेस्टोस्टेरॉनचे स्तरः

• 249 ते 836 दरम्यान पुरुषांसाठी 19-49 एनजी / डीएल
• 192 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या पुरुषांसाठी 740-50 एनजी / डीएल

टेस्टोस्टेरॉन काय करते?

टेस्टोस्टेरॉन हे मुख्य पुरुष लैंगिक संप्रेरक आहे आणि विविध प्रकारच्या पुरुष शारीरिक प्रक्रियांमध्ये महत्त्वपूर्ण कार्य करते. हे पुरुष जननेंद्रियाच्या अवयवांच्या आणि दुय्यम लैंगिक वैशिष्ट्यांच्या विकासासाठी जबाबदार आहे, जसे की चेहर्यावरील केस आणि खोल आवाज. याव्यतिरिक्त, टेस्टोस्टेरॉन लाल रक्तपेशी संश्लेषण नियंत्रित करते, हाडांची घनता आणि स्नायू वस्तुमान राखते आणि मूड आणि उर्जा पातळी नियंत्रित करते. याव्यतिरिक्त, टेस्टोस्टेरॉन शुक्राणू निर्मिती आणि लैंगिक कार्यामध्ये योगदान देते. 

टेस्टोस्टेरॉन पुरुषांच्या सामान्य आरोग्य आणि कल्याण तसेच ऑस्टियोपोरोसिसच्या प्रतिबंधात देखील योगदान देते. तसेच मेंदूच्या कार्यावर थेट प्रभाव पडतो, टेस्टोस्टेरॉनचा मूड, आकलनशक्ती आणि वर्तनावर प्रभाव पडतो.

वृषण पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉन तयार करतात. वृषण अंडकोषात ठेवलेले असतात, ज्यामध्ये अंडकोष असतात. शुक्राणू आणि टेस्टोस्टेरॉन तयार करण्यासाठी अंडकोष जबाबदार असतात. अधिवृक्क ग्रंथींद्वारे लहान प्रमाणात देखील व्युत्पन्न केले जाते. वृषणात तयार होणारे लैंगिक वैशिष्ट्यांचे वाढ करणारे संप्रेरक उत्पादन संपूर्ण यौवनात वाढते आणि वयानुसार कमी होते. 

हायपोथालेमिक-पिट्यूटरी-टेस्टीक्युलर अक्ष हे पुरुषांमधील टेस्टोस्टेरॉन उत्पादनाचे प्रमुख नियामक आहे (HPTA). HPTA ही मेंदूतील हायपोथालेमस, पिट्यूटरी ग्रंथी आणि अंडकोष यांची बनलेली एक गुंतागुंतीची प्रणाली आहे. गोनाडोट्रॉपिन-रिलीझिंग हार्मोन (GnRH) सोडण्यासाठी हायपोथालेमस जबाबदार आहे. GnRH पिट्यूटरी ग्रंथी (LH) द्वारे follicle-stimulating hormone (FSH) आणि luteinizing hormone (LH) च्या स्रावला उत्तेजित करते. एलएच नंतर टेस्टोस्टेरॉन तयार करण्यासाठी वृषणांना निर्देश देतो. टेस्टोस्टेरॉनचे उत्पादन फीडबॅक लूपद्वारे देखील नियंत्रित केले जाते. 

जेव्हा टेस्टोस्टेरॉनची पातळी जास्त असते, तेव्हा ते मेंदूला GnRH संश्लेषण कमी करण्यासाठी सिग्नल पाठवतात. हे शेवटी FSH आणि LH संश्लेषण कमी करते, परिणामी टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होते. तणाव, झोप, पोषण आणि व्यायाम यासह अनेक चलने HPTA आणि टेस्टोस्टेरॉनचे उत्पादन बदलू शकतात.

कमी टेस्टोस्टेरॉन कारणे:

कमी वृषणात तयार होणारे लैंगिक वैशिष्ट्यांचे वाढ करणारे संप्रेरक कशामुळे उद्भवू याबद्दल आश्चर्यचकित होताना, त्याचे प्राथमिक कारण नैसर्गिक वृद्धत्व होय. जसजसे पुरुष मोठे होत जातात (30 नंतर), तसे वृषणात तयार होणारे लैंगिक वैशिष्ट्यांचे वाढ करणारे संप्रेरक च्या उत्पादनात एक नैसर्गिक घट आहे जी संपूर्ण आयुष्यभर सुरू राहते. वृषणात तयार होणारे लैंगिक वैशिष्ट्यांचे वाढ करणारे संप्रेरक हे ड्रॉप दर वर्षी सरासरी 1% असल्याचे आढळले.

तथापि, या नैसर्गिक प्रक्रियेचा आरोग्यावर आणि आरोग्यावर फारसा परिणाम होत नाही जितका आपण विश्वास ठेवू इच्छितो. त्याऐवजी, हे टेस्टोस्टेरॉनच्या पातळीत अचानक किंवा तीक्ष्ण ड्रॉप आहे जे चिंतेचे कारण आहे.

पुरुषांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉनची कारणे:

• प्रोलॅक्टिनची उच्च पातळी (दूध उत्पादक संप्रेरक)
• अ‍ॅनाबॉलिक स्टिरॉइड गैरवर्तन
• एचआयव्ही / एड्स
• अत्यधिक वजन वाढणे (लठ्ठपणा) किंवा वजन कमी होणे
• पिट्यूटरी ग्रंथी बिघडलेले कार्य
• क्लाइनफेल्टर सिंड्रोम
• दारूचा गैरवापर
• तीव्र मुत्र (मूत्रपिंड) निकामी होणे
• आधी मेंदूत शस्त्रक्रिया किंवा रेडिएशन एक्सपोजर
• आघात (डोके दुखापत)
• कॅलमन सिंड्रोम
• तारुण्यात तारुण्य
• काही औषधे (ओपिओइड्स आणि स्टिरॉइड्स जसे प्रीडनिसोनसह)
• यकृत सिरोसिस
• चयापचयाशी विकार (हिमोक्रोमेटोसिस प्रमाणे)
• गंभीर प्राथमिक हायपोथायरॉईडीझम
• दाहक परिस्थिती (सारकोइडोसिस सारखी)
• अत्यधिक एस्ट्रोजेन पातळी
• केमोथेरपी
• ऑब्स्ट्रक्टिव्ह स्लीप अॅपनिया
• तीव्र (अल्पकालीन) किंवा तीव्र (दीर्घकालीन) आजार
• जन्मजात दोष (जन्माच्या वेळी उपस्थित)
• जखम किंवा ऑस्टिटिसचा संसर्ग
• अनियंत्रित टाइप -2 मधुमेह

पुरुषांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉनची 12 चिन्हे:

येथे आपल्याकडे कमी टेस्टोस्टेरॉनची पातळी असू शकतात अशी चिन्हे आहेत जी आपल्याला टेस्टोस्टेरॉन कमतरता सिंड्रोम (टीडी) म्हणून देखील ओळखले जाते:

1. त्वरीत केस गमावणे (आणि सर्वत्र)

टक्कल पडणे आणि केस गळणे (पुरुष नमुना टक्कल पडण्यासारखे) ही एक गोष्ट आहे जी आपण वृद्धत्वाशी संबंधित असतो. परंतु खरं तर, टेस्टोस्टेरॉनमधील घट ही पुरुषांमधील टवटवीत होण्यामागील घटकांपैकी एक आहे [3]. असे म्हटले आहे की, हायपोगोनॅडिझम ग्रस्त लोक केवळ टाळूचे केसच नव्हे तर चेहर्याचे आणि शरीराचे केस गमावतात.

2. स्नायूंचा मास गमावणे

जसजसे आपण मोठे होतो तसतसे स्नायूंच्या वस्तुमानात एक बूंद पडते जी टेस्टोस्टेरॉनच्या पातळीत नैसर्गिक घट झाल्यामुळे लक्षात येते. हे अपेक्षित आहे कारण टेस्टोस्टेरॉन स्नायूंच्या विकासामध्ये प्रमुख घटक म्हणून काम करतो. तथापि, हायपोगोनॅडिझम असलेले पुरुष स्नायूंचा द्रुतगतीने गमावू शकतात. ते म्हणाले, अभ्यासात असे आढळून आले आहे की टेस्टोस्टेरॉनमध्ये नैसर्गिक घट झाल्यामुळे स्नायूंच्या वस्तुमानात घट येते, परंतु यामुळे स्नायूंच्या सामर्थ्यावर परिणाम होऊ शकत नाही []]. हर्बल स्नायू वाढीव पूरक सारखे वैद्य हर्बोबुल्ड, डॉ स्नायूंच्या वाढीस प्रोत्साहन देण्यासाठी टेस्टोस्टेरॉन बूस्टिंग औषधी वनस्पतींचा वापर करा.

3. अत्यंत थकवा आणि कमी उर्जा पातळी अनुभवणे

रात्रीची विश्रांती घेतल्यानंतरही, आपल्यात अगदी कमी उर्जा असते त्याप्रमाणे तुम्हालाही सर्वकाळ कंटाळा येत आहे? तसे असल्यास, आपल्याकडे कमी टेस्टोस्टेरॉनची पातळी असू शकते ज्यामुळे आपला थकवा येऊ शकतो. असे आढळले आहे की कमी टेस्टोस्टेरॉन पातळी असलेल्या पुरुषांमध्ये उर्जा पातळी कमी असते आणि थकवा जाणवते [5]. ते म्हणाले, पुरुषांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉन हे कमी उर्जा पातळी आणि अत्यधिक थकव्याचे एकमेव कारण असू शकत नाही. म्हणून, कोणत्याही निष्कर्षापर्यंत पोहोचण्यापूर्वी डॉक्टरांशी बोलणे चांगले.

Low. वीर्य कमी असणे

वीर्य एक दुधाळ द्रव आहे जो आपल्या शुक्राणूस शरीराबाहेर टिकवून ठेवण्यास मदत करतो आणि गर्भाधानक्रियेदरम्यान अंड्यात शुक्राणूंचे संक्रमण करण्यात मदत करतो. आपले वीर्य प्रमाण सामान्यपेक्षा कमी असल्याचे आपल्याला आढळल्यास आपल्या टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी असल्याचे हे चिन्ह असू शकते [6]. तुम्ही तुमचे वीर्य आणि शुक्राणूंची तपासणी करण्यासाठी मूत्रतज्ज्ञांशी बोलू शकता, विशेषतः जर तुम्हाला वीर्यपातळ दरम्यान पुरेसे वीर्य तयार करणे कठीण वाटत असेल तर.

5. लो सेक्स ड्राइव्हचा अनुभव घेत आहे (कामवासना)

आपली लैंगिक ड्राइव्ह किती मजबूत किंवा कमकुवत आहे यासाठी आपला टेस्टोस्टेरॉन हार्मोन पातळी एक प्रमुख घटक आहे. पुरुषांच्या वयानुसार टेस्टोस्टेरॉन आणि त्यासह लैंगिक ड्राइव्हमध्ये किंचित घट झाली आहे. परंतु काही पुरुष टी-पातळीमध्ये तीव्र (आणि लक्षात घेण्याजोगा) ड्रॉप अनुभवू शकतात ज्यामुळे सेक्स ड्राइव्ह आणि इच्छेचा पूर्ण अभाव देखील होऊ शकतो []]. यामुळे इरेक्टाइल डिसफंक्शन देखील होऊ शकते. ही अशी प्रकरणे आहेत जी चिंतेचे कारण असू शकते.

संबंधित पोस्टः इरेक्टाइल डिसफंक्शनसाठी सर्वोत्कृष्ट आयुर्वेदिक उपचार

An. उभारणी करणे अवघड आहे

आपल्या सेक्स ड्राईव्हला चालना देण्याबरोबरच टेस्टोस्टेरॉन आपल्याला आपले निर्माण करण्यास (आणि देखरेख ठेवण्यास) मदत करते. म्हणून, जर आपल्याला उभारणे किंवा टिकविणे कठिण वाटत असेल तर, आपल्या टेस्टोस्टेरॉनची पातळी खाली गेलेली असू शकते [8]. वृषणात तयार होणारे लैंगिक वैशिष्ट्यांचे वाढ करणारे संप्रेरक ज्या प्रकारे घरातील काम करतात ते नायट्रिक ऑक्साईड उत्पादनास प्रोत्साहन देण्यासाठी मेंदूत रिसेप्टर्स सक्रिय करते. नायट्रिक ऑक्साईडच्या पातळीत वाढ झाल्यामुळे पेनिल स्नायू शिथिल होण्यास मदत होते आणि चेंबर रक्ताने भरतात, परिणामी पुरुषाचे जननेंद्रिय ताठ होते.

7. लहान अंडकोष

आपल्या अंडकोषांचा आकार आपल्या शरीरात तयार होणार्‍या टेस्टोस्टेरॉनच्या पातळीचे संकेत असू शकतो. हे असे आहे कारण आपले शरीर आपल्या पुनरुत्पादक अवयवांचे (लिंग आणि अंडकोष) विकसित करण्यासाठी टेस्टोस्टेरॉन वापरते. तर, कमी टेस्टोस्टेरॉनची पातळी असलेल्या पुरुषांमध्ये सरासरीपेक्षा अंडकोष कमी असू शकतात [9]. असे म्हटले आहे की, अंडकोषांच्या लहान संचासाठी कमी टी-स्तर हे एकमेव कारण नाही. आपल्या सेटमध्ये काही गडबड आहे की नाही हे शोधण्याचा उत्तम मार्ग म्हणजे युरोलॉजिस्टचा सल्ला घेणे.

8. कमकुवत हाडे असणे

अभ्यासानुसार असे दिसून आले आहे की टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी असलेल्या पुरुषांना ऑस्टिओपोरोसिस (हाडांचा नाश) अनुभवू शकतो, ही स्थिती महिलांमध्ये सामान्य आहे [१०]. हे असे आहे कारण हाडांच्या उत्पादनास (आणि देखभाल करण्यास) जबाबदार असलेल्या हार्मोन्सपैकी टेस्टोस्टेरॉन आहे.

9. शरीरातील चरबी वाढणे अनुभवत आहे

टेस्टोस्टेरॉन एक हार्मोन्स आहे जो आपल्या शरीरावर किती चरबी निर्माण करतो आणि संचयित करतो यावर परिणाम करू शकतो. टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी असलेले पुरुष स्वत: ला शरीरात चरबी वाढवू शकतात [11]. वृषणात तयार होणारे लैंगिक वैशिष्ट्यांचे वाढ करणारे संप्रेरक आणि इस्ट्रोजेन दरम्यान शिल्लक व्यत्यय देखील काही पुरुष Gynecomastia (मॅन boobs) विकसित होऊ शकते.

१०. कमी रक्त संख्या (अशक्तपणा)

अभ्यासानुसार असे आढळले आहे की कमी टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी केल्याने पुरुषांना neनेमिया होण्याची जोखीम [12] वाढू शकते. संशोधकांना टी-पातळी वाढविण्यासाठी टेस्टोस्टेरॉन जेलची नेमणूक केलेल्या पुरुषांमध्ये रक्ताच्या संख्येत सुधारणा दिसून आली.

11. मूड बदल किंवा स्विंग्जचा अनुभव घेणे

टेस्टोस्टेरॉनचे बहुतेक सुप्रसिद्ध प्रभाव शरीरिक शरीरावर असतात. परंतु टेस्टोस्टेरॉन मानसिक कार्य आणि आरोग्यावर देखील परिणाम करू शकतो. पुरुषांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉन मूडमध्ये बदल, लक्ष नसणे, चिडचिडेपणा किंवा नैराश्यात [१]] चे कारण आढळले आहे.

12. खराब मेमरी येत आहे

काही डॉक्टरांचा असा विश्वास आहे की कमी टेस्टोस्टेरॉनची पातळी स्मृतीवर नकारात्मक परिणाम करू शकते. याव्यतिरिक्त, एका अभ्यासामध्ये असे आढळले आहे की टेस्टोस्टेरॉनचे पूरक आहार कमी टेस्टोस्टेरॉनची पातळी असलेल्या पुरुषांमध्ये मेमरीमध्ये सुधारणा आहे. [१]]

पुरुषांमधील कमी टेस्टोस्टेरॉनची चाचणी:

कमी टेस्टोस्टेरॉनची लक्षणे किंवा चिन्हे आहेत ज्या इतरांपेक्षा शोधणे सोपे आहे. जेव्हा पुरुष हायपोगोनॅडिझमची तपासणी करण्याची वेळ येते तेव्हा, डॉक्टरांचे मूल्यांकन करून घेतलेल्या प्राथमिक निकषासाठी एकूण रक्त टेस्टोस्टेरॉन पातळी असते.

आपला डॉक्टर अतिरिक्त रक्त चाचण्यांसाठी देखील विनंती करू शकतो ज्या ल्यूटिनेझिंग हार्मोन (एलएच), रक्त प्रोलॅक्टिन पातळी आणि / किंवा रक्त हिमोग्लोबिन (एचजीबी) पातळी तपासतात.

रक्ताच्या चाचण्या व्यतिरिक्त, आपले डॉक्टर आपला आरोग्याचा इतिहास घेतील आणि शारीरिक तपासणी करतील. डॉक्टर आधी नमूद केलेल्या कमी टेस्टोस्टेरॉनची लक्षणे आणि कारणे शोधत आहेत.

पुरुषांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉनचा उपचार कसा करावा?

तेव्हा तो येतो कमी टेस्टोस्टेरॉन उपचार, कमी टेस्टोस्टेरॉनसाठी आयुर्वेद वापरण्यासह अनेक पर्याय आहेत. तथापि, ही टेस्टोस्टेरॉन रिप्लेसमेंट थेरपी आहे जी कमी टी-स्तरांवर प्रतिकार करण्यासाठी सर्वात प्रसिद्ध आहे.

1. टेस्टोस्टेरॉन रिप्लेसमेंट थेरपी:

टेस्टोस्टेरॉन रिप्लेसमेंट थेरपी (टीआरटी) पाच मुख्य प्रकारांमध्ये [१ come] येतात:

• जेल्स: स्पष्ट टेस्टोस्टेरॉन जेल हे टॉपिकवर लागू केले जाऊ शकते आणि ते थेट आपल्या त्वचेद्वारे शोषले जाते.
• त्वचेचे ठिपके: त्वचेवर पॅच लावल्यास टेस्टोस्टेरॉन त्वचेद्वारे शोषून घेता येतो.
• तोंडातील ठिपके: गोळ्या तोंडातल्या वरच्या हिरड्यांना चिकटल्या जातात, ज्यामुळे टेस्टोस्टेरॉनला रक्तप्रवाहात सोडता येते.
• इंजेक्शनः स्नायूंमध्ये टेस्टोस्टेरॉनचे इंजेक्शन टीआरटी मिळवण्याचा सर्वात लोकप्रिय मार्ग आहे.
• इम्प्लांट्स: गोळ्या आपल्या मऊ ऊतकात रोपण करता येतात ज्यामुळे आपल्या शरीराला हळूहळू टेस्टोस्टेरॉन शोषून घेता येते.

टीआरटी टी-पातळी द्रुतगतीने वाढवते म्हणून ओळखले जाते परंतु बरेच दुष्परिणाम आणि जोखीम [16] सह देखील येतात.

टेस्टोस्टेरॉन रिप्लेसमेंट थेरपीच्या दुष्परिणामांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• झोप श्वसनक्रिया बंद होणे
• पुरळ
• अनुप्रयोग क्षेत्राभोवती लालसरपणा / खाज सुटणे
• शुक्राणूंची संख्या कमी
• अंडकोषांचे संकुचन
• वाढलेली प्रोस्टेट
• सामयिक टेस्टोस्टेरॉन (जसे जेल, द्रव आणि क्रीम) महिला किंवा मुलांसारख्या इतरांकडे हस्तांतरित करू शकते, ज्यामुळे नुकसान होऊ शकते
• सूज, वेदना, जखम (टेस्टोस्टेरॉन पेलेट इम्प्लांट्ससाठी)
• एरिथ्रोसाइटोसिसचा वाढीव धोका (रक्तातील हिमोग्लोबिन आणि हेमॅटोक्रिटमध्ये जास्त वाढ)
• स्तनांच्या ऊतींचे वाढ (स्त्रीरोगतज्ञ)
• वाढलेली लाल रक्तपेशी

पुरुषांमधील टेस्टोस्टेरॉन बूस्टर कमी टेस्टोस्टेरॉनसाठी:

टेस्टोस्टेरॉन-बूस्टिंग घटकांचा वापर करणारी तोंडी पूरक द लैंगिक कल्याण बाजार तथापि, यातील बरीच उत्पादने योग्य संशोधन आणि विकासात थोडीशी मेहनत न करता चांगल्या प्रकारे तयार केल्या जात नाहीत. यामुळे केवळ कार्य न करणार्‍या असमाधानकारक उत्पादनांचा परिणाम होऊ शकतो.

आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आणि खनिजे वापरणारे आयुर्वेदिक टेस्टोस्टेरॉन बूस्टर त्यांच्या सुरक्षित आणि प्रभावी कामगिरीमुळे बरेच लोकप्रिय असल्याचे सिद्ध झाले आहे. वैद्यचा हर्बो 24 टर्बो डॉ एक आहे आयुर्वेदिक शक्ती औषध त्यामध्ये 21 आयुर्वेदिक घटक आहेत जे पुरुषांच्या चांगल्या कामगिरीचे समर्थन करतात. यासह अनेक घटक शिलाजीत आणि अश्वगंधा, त्यांच्या प्रो-टेस्टोस्टेरॉन प्रभावांसाठी सुप्रसिद्ध आहेत [24,25].

3. टी-स्तर सुधारित करण्यासाठी व्यायाम:

जेव्हा आपल्या आरोग्यास सुधारण्याची किंवा शरीरातील असंतुलनाचा उपचार करण्याची वेळ येते तेव्हा आहार आणि व्यायामाची महत्त्वपूर्ण भूमिका असते.

असे बरेच अभ्यास आहेत जे नियमितपणे व्यायामासाठी उच्च टेस्टोस्टेरॉन पातळी [17,18] मध्ये एक घटक असल्याचे आढळले आहेत. असेही आढळले आहे की लठ्ठपणाच्या पुरुषांसाठी टी-स्तर वाढविण्याच्या प्रयत्नात वजन कमी करण्याच्या आहाराचे पालन करण्यापेक्षा शारीरिक क्रियाकलाप वाढविणे अधिक प्रभावी होते [१]].

व्यायामाचा प्रकार म्हणून, टेस्टोस्टेरॉनच्या पातळीत वाढ करण्यासाठी उच्च-तीव्रता अंतरावरील प्रशिक्षण (एचआयआयटी) आणि प्रतिकार प्रशिक्षणांचे इतर प्रकार (वेटलिफ्टिंग) सर्वात प्रभावी असल्याचे दिसून आले.

A. संतुलित आहार खा.

हार्मोनच्या पातळीस प्रोत्साहित करण्यासाठी प्रथिने, कार्ब आणि चरबीसह संतुलित आहार घेण्याची शिफारस केली जाते. प्रत्येकाचे योग्य प्रमाणात खाणे देखील निरोगीपणास मदत करते चरबी कमी होणे, पुढे टेस्टोस्टेरॉनचे स्तर समर्थित करते [20]. प्रतिरोध प्रशिक्षणासह कार्ब खाणे देखील टी-लेव्हल्स [21] ला अनुकूल करण्यात मदत करण्यासाठी दर्शविले जाते.

आपला आहार योजना निवडत असताना, संपूर्ण पदार्थांचा समावेश करण्याचे सुनिश्चित करा आणि आपल्यासाठी उत्कृष्ट टेस्टोस्टेरॉन-बूस्टिंग आहार टेलरसाठी न्यूट्रिशनिस्टचा सल्ला घ्या.

5. ताण आणि कोर्टिसोल पातळी कमी करा:

ताण जेव्हा पुरुषांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉनचा विचार केला जातो तेव्हा तो एक महत्त्वपूर्ण अडथळा ठरू शकतो कारण तणाव कॉर्टिसॉलची पातळी वाढवते [२२]. आणि उच्च कोर्टीसोल पातळीमुळे टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होऊ शकते, तणाव असल्याने आपले टी-स्तर कमी होऊ शकते [२]]. तणाव देखील वजन वाढवू शकतो ज्यामुळे पुढे टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होईल.

आपले टेस्टोस्टेरॉन निरोगी पातळीवर परत आणण्याच्या चांगल्या संधीसाठी तणावमुक्त (किंवा कमीत कमी तणावग्रस्त) जीवन जगण्याचा प्रयत्न करा.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

एखाद्या पुरुषाचे टेस्टोस्टेरॉन कमी असल्यास काय होते?

जेव्हा एखाद्या पुरुषाच्या टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होते तेव्हा त्याला विविध लक्षणे दिसू शकतात. त्याला ताठरता येण्यात किंवा टिकवून ठेवण्यात त्रास होऊ शकतो आणि त्याची कामवासना कमी होऊ शकते. त्याला थकल्यासारखे वाटू शकते आणि स्नायू वस्तुमान आणि हाडांची घनता कमी झाली आहे. कमी टेस्टोस्टेरॉनमुळे मूडपणा आणि चिडचिड देखील होऊ शकते.

पुरुषांचे टेस्टोस्टेरॉन कमी कशामुळे होते?

पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉन कमी होण्याची अनेक संभाव्य कारणे आहेत. यामध्ये वृद्धत्व, लठ्ठपणा, जुनाट आजार आणि काही औषधे यांचा समावेश असू शकतो. वृषणात तयार होणारे लैंगिक वैशिष्ट्यांचे वाढ करणारे संप्रेरक पातळी देखील ताण, नैराश्य, आणि इतर मानसिक आरोग्य स्थिती प्रभावित होऊ शकते. काही प्रकरणांमध्ये, कमी टेस्टोस्टेरॉन ही अनुवांशिक स्थिती असू शकते.

कमी टेस्टोस्टेरॉनचे निराकरण कसे करावे?

प्रथम, तुमच्या कमी टेस्टोस्टेरॉनचे मूळ कारण समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. हे विविध कारणांमुळे असू शकते जसे की तणाव, खराब आहार किंवा अगदी काही वैद्यकीय परिस्थिती. एकदा तुम्हाला कारण कळले की, तुम्ही त्यानुसार उपचार सुरू करू शकता. वैद्य यांच्यासारख्या विविध औषधी वनस्पती आणि आयुर्वेदिक औषधे आहेत शिलाजीत सुवर्ण जे निरोगी टेस्टोस्टेरॉन पातळीला मदत करू शकतात. 

कमी टेस्टोस्टेरॉनवर उपचार न केल्यास काय होते?

कमी टेस्टोस्टेरॉनवर उपचार न केल्यास, त्यामुळे इरेक्शन आणि लैंगिक तग धरण्याची क्षमता कमी होण्याव्यतिरिक्त अनेक आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. कमी टेस्टोस्टेरॉनमुळे हाडांची घनता कमी होऊ शकते, ज्यामुळे ऑस्टियोपोरोसिस होऊ शकतो. यामुळे स्नायूंच्या वस्तुमानात घट आणि शरीरातील चरबी वाढू शकते. कमी टेस्टोस्टेरॉनमुळे संज्ञानात्मक कार्यात घट होऊ शकते आणि स्मृतिभ्रंश होण्याचा धोका वाढू शकतो. उपचार न केलेल्या कमी टेस्टोस्टेरॉनमुळे चिडचिडेपणा, नैराश्य आणि थकवा यासारखे मूड बदल देखील होऊ शकतात.

पुरुष त्यांचे टेस्टोस्टेरॉन कसे वाढवू शकतात?

ते टेस्टोस्टेरॉनच्या असंतुलनासाठी आहारातील बदल, मसाज आणि हर्बल उपचारांसह विविध तंत्रांचा वापर करतात. काही आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती टेस्टोस्टेरॉनची पातळी वाढवण्यास मदत करतात असे मानले जाते. यामध्ये अश्वगंधा, शतावरी आणि ट्रायबुलस टेरेस्ट्रिस यांचा समावेश होतो.

हस्तमैथुन केल्याने टेस्टोस्टेरॉन कमी होते का?

हस्तमैथुन ही एक सामान्य लैंगिक क्रिया आहे ज्याचे अनेक फायदे आहेत. हस्तमैथुन केल्याने टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होऊ शकते असा काहींचा विश्वास असला तरी, या दाव्याचे समर्थन करणारे कोणतेही वैज्ञानिक पुरावे नाहीत. हस्तमैथुन लैंगिक तणाव आणि तणाव सोडण्यास मदत करू शकते, ज्यामुळे टेस्टोस्टेरॉनची पातळी वाढू शकते. हस्तमैथुन गुप्तांगांमध्ये रक्त प्रवाह वाढवण्यास देखील मदत करू शकते, ज्यामुळे टेस्टोस्टेरॉनची पातळी देखील वाढू शकते.

संदर्भ:

1. कुमार, पियुष, वगैरे. "पुरुष हायपोगोनॅडिझम: लक्षणे आणि उपचार." प्रगत औषधनिर्माण तंत्रज्ञान व संशोधन जर्नल, खंड 1, नाही. 3, 2010, पीपी 297–301. पबमेड सेंट्रल, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22247861/
2. कमी टेस्टोस्टेरॉन: लक्षणे, निदान आणि उपचार - यूरोलॉजी केअर फाउंडेशन. https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/l/low-testosterone. 5 मे 2021 वर प्रवेश केला.
3. उस्ट्यूनर, एमिन टुन्से. "अ‍ॅन्ड्रोजेनिक अलोपिसीयाचे कारण: मॅटर ऑफ क्रॉस." प्लास्टिक आणि पुनर्रचनात्मक शस्त्रक्रिया ग्लोबल ओपन, खंड. 1, नाही. 7, नोव्हेंबर. 2013. पबमेड सेंट्रल, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25289259/
4. हू, सामन्था, इत्यादी. "'लो टेस्टोस्टेरॉन' साठी पुरुषांवर उपचार: एक पद्धतशीर पुनरावलोकन." प्लस वन, वॉल्यूम. 11, नाही. 9, सप्टेंबर 2016. पबमेड सेंट्रल, https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/j Journal.pone.0162480
5. स्ट्रॅफ्टिस, अ‍ॅलेक्स ए, आणि पीटर बी ग्रे. "लिंग, ऊर्जा, कल्याण आणि लो टेस्टोस्टेरॉन: प्रिस्क्रिप्शन टेस्टोस्टेरॉनवरील यू.एस. पुरुषांच्या अनुभवांचे एक अन्वेषण सर्वेक्षण." आंतरराष्ट्रीय संशोधन आणि पर्यावरण आरोग्य जर्नल, खंड. 16, नाही. 18, सप्टेंबर 2019. पबमेड सेंट्रल, https://www.mdpi.com/1660-4601/16/18/3261
6. सुंदर, मीरा आणि स्टीफन डब्ल्यू लेस्ली. "वीर्य विश्लेषण." स्टेटपर्ल्स, स्टेटपर्ल्स पब्लिशिंग, 2021. पबमेड, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564369/.
7. ट्रॅव्हिसन, थॉमस जी., इत्यादी. "एजिंग मेन मधील लिबिडो आणि टेस्टोस्टेरॉन पातळी दरम्यानचे नाते." क्लिनिकल एंडोक्राइनोलॉजी अँड मेटाबोलिझम, द वॉल्यूम जर्नल. 91, नाही. 7, जुलै 2006, पीपी 2509–13. पबमेड, https://academic.oup.com/jcem/article/91/7/2509/2656285
8. राजफर, जेकब. "टेस्टोस्टेरॉन आणि स्थापना बिघडलेले कार्य दरम्यान संबंध." युरोलॉजी मधील पुनरावलोकने, वॉल्यूम. 2, नाही. 2, 2000, पृ. 122-28.
9. कॉन्डोरेली, रोझिटा, इत्यादी. "टेस्टिक्युलर व्हॉल्यूम आणि पारंपारिक किंवा अपारंपरिक शुक्राणू घटकांमधील संबंध." आंतरराष्ट्रीय जर्नल ऑफ एन्डोक्रिनोलॉजी, खंड २०१,, २०१.. पबमेड सेंट्रल, https://www.hindawi.com/journals/ije/2013/145792/
10. मोहम्मद, नूर-वैजुरा, इत्यादि. "टेस्टोस्टेरॉन आणि हाडांच्या आरोग्याचा संक्षिप्त पुनरावलोकन." एजिंगमधील क्लिनिकल हस्तक्षेप, खंड 11, सप्टेंबर २०१,, पीपी. १–१–-२.. पबमेड सेंट्रल, https://www.dovepress.com/a-concise-review-of-testosterone-and-bone-health-peer-reviewed-fulltext-article-CIA
11. फुई, मार्क एनजी टांग, इत्यादि. "पुरुष लठ्ठपणामध्ये टेस्टोस्टेरॉन कमी केला: यंत्रणा, विकृती आणि व्यवस्थापन." एशियन जर्नल ऑफ rन्डोलॉजी, खंड 16, नाही. 2, 2014, पीपी 223–31. पबमेड सेंट्रल, https://www.ajandrology.com/article.asp?issn=1008-682X;year=2014;volume=16;issue=2;spage=223;epage=231;aulast=Tang
12. रॉय, सिंडी एन., इत्यादी. "वृद्ध पुरुषांमध्ये अशक्तपणासह टेस्टोस्टेरॉनचे स्तर असोसिएशनः एक नियंत्रित क्लिनिकल चाचणी." जामा अंतर्गत औषध, खंड 177, नाही. 4, एप्रिल 2017, pp. 480-90. पबमेड, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28241237/
13. तसुजीमुरा, अकीरा. "टेस्टोस्टेरॉनची कमतरता आणि पुरुषांचे आरोग्य यांच्यातील संबंध." वर्ल्ड जर्नल ऑफ मेन्स हेल्थ, खंड 31, नाही. 2, ऑगस्ट. 2013, पृष्ठ 126-35. पबमेड सेंट्रल, https://wjmh.org/DOIx.php?id=10.5534/wjmh.2013.31.2.126
14. रेस्नीक, सुसान एम., इत्यादी. "टेस्टोस्टेरॉन उपचार आणि कमी टेस्टोस्टेरॉन आणि वय-असोसिएटेड मेमरी कमजोरी असलेल्या वृद्ध पुरुषांमध्ये संज्ञानात्मक कार्य." जामा, खंड. 317, नाही. 7, फेब्रुवारी. 2017, pp. 717–27. पबमेड सेंट्रल, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28241356/
15. बार्बोनेटि, आर्केन्जेलो, इत्यादि. "टेस्टोस्टेरॉन रिप्लेसमेंट थेरपी." आंद्रोलॉजी, खंड 8, नाही. 6, नोव्हेंबर 2020, पृ. 1551-66. पबमेड, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/andr.12774
16. ग्रेच, अँथनी, इत्यादि. "टेस्टोस्टेरॉन रिप्लेसमेंट थेरपीचे प्रतिकूल परिणाम: पुरावा आणि विवादाबद्दल एक अद्यतन." औषध सुरक्षा क्षेत्रातील उपचारात्मक प्रगती, खंड 5, नाही. 5, ऑक्टोबर. 2014, पृष्ठ 190-200. पबमेड सेंट्रल, https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/2042098614548680
17. एरी, झेकी, इत्यादि. "सीरम टेस्टोस्टेरॉन, ग्रोथ हार्मोन आणि इंसुलिन सारखी ग्रोथ फॅक्टर -१ लेव्हल्स, मेंटल रिएक्शन टाइम आणि आसीन आणि दीर्घ-कालावधी शारीरिकदृष्ट्या प्रशिक्षित वृद्ध पुरुषांमधील जास्तीत जास्त एरोबिक व्यायाम." इंटरनेशनल जर्नल ऑफ न्यूरोसायन्स, खंड 1, नाही. 114, मे 5, पीपी 2004–623. पबमेड, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00207450490430499
18. वामोंडे, डायना, वगैरे. "शारीरिक दृष्ट्या सक्रिय पुरुष आसीन पुरुषांपेक्षा चांगले वीर्य पॅरामीटर्स आणि संप्रेरक मूल्य दर्शवतात." युरोपियन जर्नल ऑफ अप्लाइड फिजियोलॉजी, वॉल्यूम. 112, नाही. 9, सप्टेंबर 2012, पीपी 3267-73. पबमेड, https://link.springer.com/article/10.1007/s00421-011-2304-6
19. कुमागाई, हिरोशी, इत्यादि. "टेस्टोस्टेरॉनमध्ये जीवनशैली सुधारणे-प्रेरित वाढीवर कमी केलेल्या उर्जा सेवनापेक्षा वाढीव शारीरिक हालचालीचा मोठा परिणाम आहे." क्लिनिकल बायोकेमिस्ट्री अँड न्यूट्रिशन जर्नल, खंड 58, नाही. 1, जाने. 2016, पृ. 84-89. पबमेड, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26798202/.
20. जॉनस्टन, कॅरोल एस. इत्यादि. "उच्च-प्रथिने, कमी चरबीयुक्त आहार निरोगी प्रौढांमधील वजन कमी आणि अनुकूलतेने बदलणारे बायोमार्कर्स प्रभावी आहे." जर्नल ऑफ न्यूट्रिशन, खंड 134, नाही. 3, मार्च. 2004, pp. 586-91. पबमेड, https://academic.oup.com/jn/article/134/3/586/4688516.
21. वोलेक, जेएस, इत्यादि. "आहारातील पौष्टिक आणि प्रतिरोध व्यायामाच्या संबंधात टेस्टोस्टेरॉन आणि कोर्टिसोल." एप्लाइड फिजियोलॉजी जर्नल (बेथेस्डा, मो. .: 1985), खंड. 82, नाही. 1, जाने. 1997, pp. 49-54. पबमेड, https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/jappl.1997.82.1.49.
22. मॅकेवेन, बीएस “ताण, रूपांतर आणि रोग. Ostलोस्टॅसिस आणि Allलोस्टॅटिक लोड. ” न्यूयॉर्क Academyकॅडमी ऑफ सायन्सेसचे Annनल्स, खंड 840, मे 1998, पीपी. 33-44. पबमेड, https://nyaspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1749-6632.1998.tb09546.x.
23. मॅकेवेन, बीएस “ताण, रूपांतर आणि रोग. Ostलोस्टॅसिस आणि Allलोस्टॅटिक लोड. ” न्यूयॉर्क Academyकॅडमी ऑफ सायन्सेसचे Annनल्स, खंड 840, मे 1998, पीपी. 33-44. पबमेड, https://nyaspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1749-6632.1998.tb09546.x.
24. पंडित, एस., वगैरे. "निरोगी स्वयंसेवकांमध्ये टेस्टोस्टेरॉन पातळीवरील शुद्ध शिलाजितचे क्लिनिकल मूल्यांकन." एंड्रोलॉजीया, खंड 48, नाही. 5, जून 2016, pp. 570-75. पबमेड, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/and.12482.
25. लोप्रेस्टी, अ‍ॅड्रियन एल., इत्यादि. "अ यादृच्छिक, डबल-ब्लाइंड, प्लेसबो-कंट्रोल्ड, क्रॉसओवर अस्वागंधा (विथानिया) मधील वृद्धत्व, जास्त वजन असलेल्या पुरुषांचे हार्मोनल आणि व्हिटॅलिटी इफेक्टचा अभ्यास करा." अमेरिकन जर्नल ऑफ मेन्स हेल्थ, खंड 13, नाही. 2, मार्च. 2019. पबमेड सेंट्रल, https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1557988319835985.
26. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15603-low-testosterone-male-hypogonadism