फॅटी लिव्हर: लक्षणे आणि कारणे

यकृत ही शरीराची सर्वात मोठी ग्रंथी आहे. हे पचन, डिटॉक्सिफिकेशन, प्रथिने संश्लेषण यासारखी अनेक महत्त्वपूर्ण कार्ये करते आणि एकमेव अवयव आहे जो पुन्हा निर्माण करू शकतो. फॅटी लिव्हर रोग ही एक सामान्य स्थिती आहे ज्यामुळे यकृतामध्ये अतिरिक्त चरबी जमा होते. या ब्लॉगमध्ये फॅटी लिव्हर आणि त्याची लक्षणे कशामुळे होतात ते जाणून घेऊया.

फॅटी यकृत रोग म्हणजे काय?

निरोगी यकृतामध्ये कमी प्रमाणात चरबी असते. जेव्हा जास्त चरबी यकृताच्या पेशींमध्ये जमा होण्यास सुरुवात होते आणि तुमच्या यकृताच्या वजनाच्या 5% ते 10% पर्यंत पोहोचते तेव्हा त्याचा परिणाम होतो चरबी यकृत रोग. या अतिरिक्त चरबीमुळे यकृताचे नुकसान होऊ शकते आणि गुंतागुंत होऊ शकते.

फॅटी लिव्हर कशामुळे होतो?

बरेच लोक फॅटी लिव्हरला जड अल्कोहोल पिण्याशी जोडतात. परंतु आजकाल हे अशा लोकांमध्ये सामान्य होत आहे जे अजिबात मद्यपान करत नाहीत. हे आहार आणि जीवनशैलीच्या सवयी बदलल्यामुळे आहे.

अस्वास्थ्यकर आहार

व्यस्त जीवनशैली आणि तयार अन्न खाण्याची सहज उपलब्धता यामुळे अधिक लोक जंक फूड आणि मिठाई, मांस यांसारखे उच्च-कॅलरीयुक्त पदार्थ खातात. कार्बोनेटेड पेये, पॅक केलेला रस आणि एनर्जी ड्रिंक्सचा वापरही वाढत आहे.

यामुळे अधिक चरबी शोषण होऊ शकते आणि यकृतावरील कामाचा ताण वाढतो. अखेरीस यकृत या अतिरिक्त चरबीवर प्रक्रिया करण्यास आणि खंडित करण्यात अपयशी ठरते. यकृताच्या पेशींमध्ये ही अतिरिक्त चरबी तयार होते ज्यामुळे फॅटी लिव्हर विकसित होतो.

कुपोषण

अति खाण्याप्रमाणेच, कुपोषण देखील फॅटी लिव्हरचे एक कारण आहे. प्रथिने-कॅलरी कुपोषणामुळे यकृताच्या पेशींवर परिणाम होतो, यकृत एंजाइम असंतुलन आणि माइटोकॉन्ड्रियल बदल होतात ज्यामुळे एनएएफएलडी होऊ शकते.

खराब जीवनशैली

आसीन जीवनशैली, शारीरिक निष्क्रियता, दीर्घकाळ अल्कोहोल पिणे आणि धूम्रपान हे फॅटी लिव्हरच्या उच्च दराशी संबंधित आहेत. अनेक अभ्यास असे सुचवतात की ज्या व्यक्ती मध्यम किंवा जोमदार शारीरिक हालचाली करत नाहीत त्यांनी नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोगाची घटना आणि तीव्रता वाढवली आहे.

फॅटी लिव्हरसाठी जोखीम घटक

फॅटी लिव्हर रोग देखील अशा लोकांना प्रभावित करते ज्यांना पूर्व-अस्तित्वात असलेल्या परिस्थिती नाहीत.

येथे जोखीम घटक आहेत जे फॅटी लिव्हर विकसित होण्याचा धोका वाढवू शकतात:

• मध्यमवयीन किंवा वृद्ध (जरी मुले NAFLD घेऊ शकतात)
• लठ्ठपणा किंवा जास्त वजन असणे
• पूर्व मधुमेह किंवा टाइप 2 मधुमेह
• उच्च रक्तदाब,
• उच्च कोलेस्टेरॉल आणि ट्रायग्लिसराईड पातळी.
• काही औषधे जसे कॉर्टिकोस्टिरॉईड्स आणि कर्करोग विरोधी औषधे
• रॅपिड वजन कमी होणे
• यकृताचे संक्रमण जसे हिपॅटायटीस सी
• विषारी एक्सपोजर

फॅटी लिव्हर रोगाचे प्रकार काय आहेत?

फॅटी लिव्हरचे दोन मुख्य प्रकार आहेत:

1. नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग (NAFLD)
2. अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग ज्याला अल्कोहोलिक स्टीटोहेपेटाइटिस देखील म्हणतात

नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर डिसीज (NAFLD) म्हणजे काय?

नावाप्रमाणेच, या प्रकारचे फॅटी लिव्हर जास्त दारू पिण्यामुळे होत नाही. अल्कोहोल सेवन आणि यकृत रोगांच्या दुय्यम कारणांच्या अनुपस्थितीत एनएएफएलडी हे एलिव्हेटेड लिव्हर एंजाइम द्वारे दर्शविले जाते.

अंदाजानुसार, भारतात NAFAD चे प्रमाण सामान्य लोकसंख्येच्या 9 % ते 32 % इतके आहे. NAFLD दोन प्रकारचे आहे:

नॉन -अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर (NAFLl)

साधे फॅटी लिव्हर म्हणून देखील ओळखले जाते, हे NAFL चे एक प्रकार आहे ज्यात आपल्या यकृतामध्ये चरबी असते परंतु कमी किंवा कमी यकृताचा दाह किंवा यकृताच्या पेशींना नुकसान होत नाही. साधे फॅटी लिव्हर सहसा यकृताचे नुकसान किंवा गुंतागुंत निर्माण करण्यासाठी प्रगती करत नाही.

नॉन-अल्कोहोलिक स्टीटोहेपेटायटीस (NASH)

या प्रकारच्या NAFLD मध्ये, चरबी जमा होण्याव्यतिरिक्त, आपल्याला यकृताचा दाह आणि यकृत पेशीचे नुकसान होते. यकृताच्या स्टीटोसिस असलेल्या यापैकी काही रुग्णांना यकृताचा दाह किंवा फायब्रोसिस होतो आणि अशाप्रकारे NASH मध्ये, ज्यामुळे भविष्यात यकृत सिरोसिस आणि कर्करोग यासारख्या गुंतागुंत होतात.

अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग (AFLD)

अल्कोहोलयुक्त फॅटी यकृत जास्त मद्यपान केल्यामुळे यकृतामध्ये चरबी जमा होते. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) ने पुरुषांसाठी दररोज सरासरी 40 ग्रॅम किंवा त्याहून अधिक शुद्ध अल्कोहोल आणि महिलांसाठी 20 ग्रॅम किंवा त्याहून अधिक शुद्ध अल्कोहोलचे सेवन म्हणून जड आणि घातक मद्यपानाची व्याख्या केली आहे.

तुमचे यकृत तुम्ही पिणारे बहुतेक अल्कोहोल शरीरातून काढून टाकण्यासाठी सुलभ करते. अल्कोहोल तोडण्याची ही प्रक्रिया हानिकारक पदार्थ निर्माण करू शकते ज्यामुळे सूज येते आणि यकृताच्या पेशींना नुकसान होते. हे आपले नैसर्गिक संरक्षण देखील कमकुवत करते. वेळेत व्यवस्थापित न केल्यास, अल्कोहोलयुक्त फॅटी लिव्हर रोग अल्कोहोलिक हिपॅटायटीस आणि शेवटी लिव्हर सिरोसिसकडे जाऊ शकतो.

फॅटी लिव्हरची लक्षणे काय आहेत?

NAFLD आणि AFLD दोन्हीच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात तुम्हाला फॅटी लिव्हरची लक्षणे जाणवू शकत नाहीत. जेव्हा आपण इतर काही आरोग्यविषयक समस्यांसाठी वैद्यकीय चाचण्या करता तेव्हा आपल्याला आपल्या फॅटी लिव्हरबद्दल माहिती येऊ शकते. फॅटी लिव्हर वर्षानुवर्षे किंवा काही दशकांपर्यंत यकृताच्या पेशींना कोणत्याही लक्षणांशिवाय नुकसान करू शकते.

सामान्य नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर लक्षणांची यादी:

• सामान्य कमजोरी किंवा थकवा
• उजव्या बाजूला किंवा ओटीपोटाच्या मध्यभागी परिपूर्णतेची भावना
• पोटाच्या वरच्या उजव्या बाजूला मंद वेदना
• अस्पष्ट वजन कमी होणे
• त्वचेखाली दृश्यमान, वाढलेल्या रक्तवाहिन्या
• लालसर तळवे
• पिवळी त्वचा आणि डोळे
• लिव्हर एंजाइम वाढवले

नॉन-अल्कोहोलिक स्टीटोहेपेटायटीस (NASH) ची लक्षणे

रोगाच्या प्रगतीसह, आपण हे अनुभवू शकता

• उलट्या
• त्वचा आणि डोळे अत्यंत पिवळसर होणे
• मध्यम किंवा तीव्र ओटीपोटात दुखणे
• भूक न लागणे

अल्कोहोलिक फॅटी रोगाची लक्षणे

• अल्पावधीत जास्त अल्कोहोल सेवन केल्याने फॅटी लिव्हरचे आजार होऊ शकतात. सारखी लक्षणे दाखवते
• अत्यंत थकवा किंवा अशक्तपणाची भावना.
• ओटीपोटाच्या वरच्या उजव्या बाजूला वेदना किंवा अस्वस्थता.

या टप्प्यावर अल्कोहोल पिणे बंद केल्यास फॅटी लिव्हर रोगाची लक्षणे कमी होण्यास मदत होऊ शकते. जर एखाद्या व्यक्तीने मद्यपान बंद केले तर या टप्प्यावर यकृताचा रोग कायमस्वरूपी नाही.

फॅटी लिव्हर कारणे आणि लक्षणे यावर अंतिम शब्द

बदलत्या आहाराच्या सवयी आणि बैठी जीवनशैली यामुळे फॅटी लिव्हर वाढत आहे. फॅटी आणि जंक फूडचे जास्त सेवन केल्यामुळे मद्यपान न करणाऱ्यांमध्येही हे सामान्य होत आहे. फॅटी लिव्हरची लक्षणे अस्पष्ट असतात आणि ती गंभीर होईपर्यंत त्यांच्याकडे लक्ष दिले जात नाही. म्हणून, फॅटी यकृत टाळण्यासाठी किंवा उलट करण्यासाठी आहार आणि जीवनशैलीत योग्य बदल करा. घेत आहे चरबी यकृत साठी आयुर्वेदिक औषध Livayu प्रमाणे यकृताचे आरोग्य देखील मजबूत करू शकते.

यकृताची काळजी: फॅटी लिव्हरसाठी आयुर्वेदिक औषध

लिव्हर केअर हे एक आयुर्वेदिक औषध आहे जे यकृताच्या आरोग्यास त्याच्या दाहक-विरोधी आणि अँटिऑक्सिडंट गुणधर्मांसह चालना देण्यास मदत करते.

लिव्हर केअर रु. मध्ये खरेदी करा. आज 300!

संदर्भ:

1. NPCDCS, आरोग्य विज्ञान महासंचालनालय, MoHFW, भारत सरकार मध्ये नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोगाच्या समाकलनासाठी ऑपरेशनल मार्गदर्शक तत्त्वे.
2. नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर डिसीज आणि मेटाबोलिक सिंड्रोम, पोझिशनल पेपर, जर्नल ऑफ क्लिनिकल आणि एक्सपेरिमेंटल हेपेटोलॉजी, 2015, 5 (1): 51–68.
3. स्कॉट रेक्टर, शारीरिक निष्क्रियतेमुळे नॉन -अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग होतो का? जे अप्पल फिजियोलॉजी, 2011, 111: 1828-1835.
4. Ustun TB et al. जागतिक आरोग्य सर्वेक्षण. मध्ये: मरे सीजेएल, इव्हान्स डीबी, एड्स. आरोग्य प्रणाली कामगिरी मूल्यांकन: वादविवाद, पद्धती आणि अनुभववाद. जिनेव्हा, जागतिक आरोग्य संघटना, 2003.
5. https://medlineplus.gov/fattyliverdisease.html