निरोगी यकृतासाठी एक्सएनयूएमएक्स आवश्यक आयुर्वेदिक टिप्स

हृदय, मेंदू, मूत्रपिंड आणि फुफ्फुसांप्रमाणेच यकृत हा एक महत्त्वाचा अवयव आहे. चयापचय आणि रोगप्रतिकार दोन्ही कार्ये राखण्यासाठी हे आवश्यक आहे, याचा अर्थ असा की कार्यशील यकृताशिवाय कोणीही जगू शकत नाही. सुदैवाने, तुमच्या यकृताचे आरोग्य बळकट करण्याचे आणि यकृताच्या आजारापासून संरक्षण करण्याचे मार्ग आहेत.

यकृताचे वर्णन यकृत असे वर्णन करणाऱ्या आयुर्वेदिक ग्रंथांतून ही माहिती आपल्याला मिळू शकते. ते आरोग्यामध्ये यकृताच्या महत्त्वाच्या भूमिकेचे तपशीलवार वर्णन आणि हिपॅटायटीस सी सारख्या यकृताच्या आजारांचे काही लवकरात लवकर शक्य संदर्भ देतात. यापैकी अनेक प्रारंभिक उपचार शिफारसी आधुनिक वैज्ञानिक अभ्यासांच्या समर्थनासह आजही वापरात आहेत.

आहारातील बदल, आयुर्वेदिक उपचारपद्धती, जीवनशैलीतील बदल आणि हर्बल उपचारांसह यकृताच्या आरोग्यासाठी काही महत्त्वाच्या आयुर्वेदिक टिप्स आम्ही जवळून पाहू.

डॉ. वैद्य यांच्या इन-हाऊस डॉक्टरांच्या टीमने तुमच्या यकृताच्या आरोग्यास बूस्टर म्हणून लिव्हर केअर कॅप्सूलची शिफारस केली आहे.
तुम्ही डॉ. वैद्य यांच्या ऑनलाइन आयुर्वेदिक स्टोअरमधून लिव्हर केअर फक्त रु.300 मध्ये खरेदी करू शकता.

यकृताच्या आरोग्यासाठी आयुर्वेदिक टिप्स:

1. विषारीपणा टाळा 

आपण घातलेले विष, श्वास घेत असलेले किंवा स्वतःस उघडकीस आणणार्‍या विषामुळे यकृताचे नुकसान होऊ शकते. आपल्या यकृताचे रक्षण करण्यासाठी आपण करू शकणारी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे अशा प्रकारचे विषारी पदार्थ असलेल्या उत्पादनांचा थेट संपर्क टाळणे. यात केवळ अल्कोहोल, जंक फूड, ड्रग्स आणि धूम्रपानच नव्हे तर एरोसोल फवारण्या आणि कठोर रसायनांसह साफसफाईची उत्पादने देखील समाविष्ट असू शकतात. तथापि, अल्कोहोलचे जास्त सेवन केल्याने सर्वात मोठा धोका निर्माण होतो, मद्यपान केल्याने यकृत खराब होण्याचे प्रकार वाढतात.

2. निरोगी शरीराचे वजन 

आयुर्वेद असे सुचवत नाही की तुम्ही हाडकुळा किंवा तुकडे व्हावे, परंतु तुम्ही निरोगी असावे. लठ्ठपणा हा रोगाचा धोका घटक म्हणून ओळखला जातो आणि तो वाढण्यास कारणीभूत घटक आहे नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी यकृत रोग. योगासारख्या क्रियाकलापांसह शारीरिक सक्रियपणे सक्रिय राहणे किंवा सौम्य किंवा मध्यम तीव्र व्यायामाच्या इतर प्रकारांमुळे निरोगी शरीराचे वजन राखण्यास मदत होते आणि यकृत रोगाचा धोका कमी होतो. व्यायामामुळे यकृताच्या चरबीची वाढ देखील कमी होऊ शकते, ज्यामुळे यकृत रोगाचा धोका वाढतो.

3. आयुर्वेदिक आहार

आयुर्वेदिक आहारातील शिफारशी संतुलित पोषण राखण्यासाठी खाद्यपदार्थांच्या विस्तृत श्रेणीचे समर्थन करण्यासाठी उल्लेखनीय आहेत. परंतु, प्रक्रिया केलेल्या खाद्यपदार्थांपेक्षा संयत आणि संपूर्ण अन्न सेवनावर भर दिला जातो. आयुर्वेदातील आहारातील बदल हे केवळ वजन कमी करण्याच्या उद्देशाने नसून यकृताच्या कार्यास समर्थन देणे, दोषांचे संतुलन राखणे आणि अमा किंवा विषाची निर्मिती रोखणे हे देखील आहे.

4. पंचकर्म डिटॉक्स

पंचकर्म उपचार हा आयुर्वेदाचा अविभाज्य भाग आहे, ज्याचा उपयोग जीवनशैलीतील विविध विकारांना प्रतिबंध करण्यासाठी आणि उपचार करण्यासाठी केला जातो. पंचकर्माचे फायदे पाहणाऱ्या अभ्यासांनी आशादायक परिणाम दिले आहेत आणि यकृत रोगाच्या प्रतिबंध आणि व्यवस्थापनामध्ये उपचार महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावू शकतात. अभ्यंग, विरेचन आणि बस्ती या पंचकर्म उपचारांमुळे यकृतावरील विषारीपणा आणि ताण कमी होतो, यकृत आणि चयापचय कार्य सुधारते.

5. लसूण 

यकृतावरील उत्तेजक प्रभावासह विविध आरोग्य फायद्यांसाठी आयुर्वेदमध्ये लसणाचे खूप महत्त्व आहे. या सहाय्यक कार्याची पुष्टी एका अभ्यासात झाली आहे ज्यामध्ये लसणाचे सेवन नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी यकृत रोगाच्या व्यवस्थापनात मदत करते. दररोज लसणाचे सेवन केल्याने शरीराचे वजन राखण्यात आणि चरबीचे प्रमाण कमी होण्यास मदत होते, यकृत रोगाच्या मुख्य जोखीम घटकांपासून संरक्षण होते. 

6. हळद

हळद हा आणखी एक घटक आहे जो यकृत रोगापासून संरक्षण वाढवण्यासाठी तुम्ही तुमच्या आहारात सहज समाविष्ट करू शकता. आयुर्वेदमध्ये औषधी वनस्पती त्याच्या दाहक-विरोधी आणि प्रतिजैविक प्रभावांसाठी, इतर फायद्यांसह अत्यंत मूल्यवान आहे. हे डिटॉक्सिफायिंग म्हणून देखील मानले जाते. संशोधन असे सूचित करते की हळदीचे सेवन हिपॅटायटीस बी आणि सी संसर्गाशी लढण्यास मदत करू शकते, यकृत रोगाचा भार मोठ्या प्रमाणात कमी करते.

7. गुग्गुल

यकृत रोगासाठी आयुर्वेदिक औषधांमध्ये सामान्य घटक, गुग्गुल हे हृदयरोगापासून संरक्षण करण्यासाठी आणि वजन कमी करण्यास प्रोत्साहित करते. संशोधकांना कृतीची नेमकी यंत्रणा समजत नसली, तरी त्यांचा असा विश्वास आहे की हे फायदे गुग्गुलस्टरोन, गुग्गलमधील रसायन असलेल्या उपस्थितीशी जोडले जाऊ शकतात. अभ्यास दर्शवितो की हायपरकोलेस्ट्रॉलियाचा व्यवहार करताना कोग्लेस्ट्रॉलची पातळी कमी करण्यात मदत करताना गुग्गुलचा सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो. हे यकृताच्या आजारापासून बचाव आणि व्यवस्थापनास उपयुक्त आहे कारण उच्च कोलेस्ट्रॉल यकृताच्या आसपासच्या चरबीच्या वाढीशी संबंधित आहे, ज्यामुळे यकृत रोगाचा तीव्र धोका वाढतो.  

8. कडुलिंब

कडुनिंबाचा आयुर्वेदात शुद्धीकरण किंवा रक्त शुद्ध करणारा म्हणून वापर करण्याचा मोठा इतिहास आहे, परंतु यकृताच्या आरोग्यासाठी त्याचे फायदे अधिकाधिक स्पष्ट झाले आहेत. अभ्यास सूचित करतात की कडुलिंब यकृताच्या नुकसानापासून संरक्षण करणार्‍या एन्झाईम्सच्या पातळीला चालना देऊ शकते, यकृत रोगाचा धोका कमी करते. त्याच्या हेपॅटोप्रोटेक्टिव्ह इफेक्ट्स व्यतिरिक्त, अभ्यासांनी त्याच्या दाहक-विरोधी, हायपोग्लाइसेमिक आणि अँटीट्यूमर क्रियाकलापांची पुष्टी केली आहे, जे सर्व यकृत रोगाचा धोका कमी करू शकतात. कडुलिंबाचा उपयोग यकृताच्या विकारांवरील काही सर्वात प्रभावी हर्बल औषधांमध्ये एक घटक म्हणून केला जातो 

9. आवळा

हे एक ज्ञात आयुर्वेदिक घटकांपैकी एक आहे जे कच्च्या फळाच्या रूपात किंवा रोग प्रतिकारशक्ती, डिटॉक्सिफिकेशन आणि यकृत आरोग्यासाठी आयुर्वेदिक फॉर्म्युलेशनमध्ये वापरले जाऊ शकते. सर्वात जास्त व्हिटॅमिन सी सामग्रीसाठी प्रसिद्ध, हे लोकप्रिय घटक देखील आहे च्यवनप्राशची आयुर्वेदिक फॉर्म्युलेशन आणि त्रिफळा. अभ्यास यकृत रोग व्यवस्थापनामध्ये आवळा वापरण्याचे समर्थन करतात कारण सेवन वाढलेल्या अँटिऑक्सिडंट पातळीशी संबंधित आहे, जे फ्री रॅडिकल्सपासून यकृताचे नुकसान कमी करू शकते.

10. मंजिष्ठ

कडुलिंबाप्रमाणेच, मांजिष्ठा प्रामुख्याने रक्त शुद्धीकरण आणि रोग प्रतिकारशक्ती बूस्टर म्हणून वापरली जाते, परंतु त्याचा पिट्टावर शांत प्रभाव देखील असतो आणि यकृत रोगासाठी देखील याची शिफारस केली जाते. हे यकृतवरील ताण कमी करण्यास मदत करते, तीव्र किंवा दाहक यकृत रोगापासून संरक्षण करते. अभ्यास असे सूचित करतात की हे हेपॅटोप्रोटेक्टिव फायदे मंजिष्टात रुबियाडिन नावाच्या बायोएक्टिव्ह कंपाऊंडच्या उपस्थितीशी जोडले जाऊ शकतात.

लक्षात ठेवा की या सर्व टिप्स प्रभावी होण्यासाठी सातत्याने पालन करणे आवश्यक आहे, मग ते आहारातील आणि जीवनशैलीतील बदल असोत किंवा यकृताच्या आरोग्यासाठी हर्बल औषधांचा वापर असो. तुम्हाला यकृताच्या आजाराने आधीच ग्रस्त असल्यास, तुमची स्थिती अधिक चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित करण्यासाठी आयुर्वेदिक तज्ञ किंवा अधिक वैयक्तिक उपचारांचा सल्ला घेणे देखील चांगले होईल. 

संदर्भ:

• व्हॅन डर विंडट, डर्क जे आणि इतर. "फॅटी यकृत रोगावरील शारीरिक व्यायामाचे परिणाम." जनुक अभिव्यक्ती खंड. 18,2 (2018): 89-101. doi:10.3727/105221617X15124844266408
• रावल, मुकेश वगैरे. "विविध प्रणालींच्या विकारांवर वासंतिक वामन आणि इतर पंचकर्म प्रक्रियेचा प्रभाव." आयु खंड. 31,3 (2010): 319-24. doi: 10.4103/0974-8520.77160
• सुलेमानी, दाऊद वगैरे. "नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी यकृत रोग असलेल्या रुग्णांमध्ये शरीराच्या रचनेवर लसूण पावडरचा प्रभाव: एक यादृच्छिक, दुहेरी-अंध, प्लेसबो-नियंत्रित चाचणी." प्रगत बायोमेडिकल संशोधन व्हॉल. 5 2. 27 जानेवारी 2016, doi: 10.4103/2277-9175.174962
• सिंग, राम बी, इ. "हायपरकोलेस्टेरोलेमिया असलेल्या रुग्णांमध्ये आहारातील थेरपीला पूरक म्हणून कॉमिफोरा मुकुलचे हायपोलिपीडेमिक आणि अँटिऑक्सिडंट प्रभाव." हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी औषधे आणि थेरपी, व्हॉल. 8,4, ऑगस्ट 1994, pp. 659–664., doi:10.1007/bf00877420
• पटेल, स्नेहल एस इ. "ग्लुकोज होमिओस्टॅसिस आणि चयापचय मापदंडांवर एम्बलिका ऑफिशिनालिस फळांच्या हायड्रोअल्कोहोलिक अर्कच्या प्रभावावरील प्रायोगिक अभ्यास." आयु खंड. 34,4 (2013): 440-4. doi:10.4103/0974-8520.127731
• राव, गुंटुपल्ली एम. मोहना, इ. "रुबिया कॉर्डिफोलिया लिनचे प्रमुख घटक, रुबियाडिनचे हेपॅटोप्रोटेक्टिव्ह इफेक्ट्स." जर्नल ऑफ एथनोफार्माकोलॉजी, व्हॉल. 103, क्र. 3, फेब्रुवारी 2006, pp. 484–490., doi:10.1016/j.jep.2005.08.073