गुडूची - मधुमेहासाठी सर्वात प्रभावी आयुर्वेदिक औषध

मधुमेह हा भारतासाठी सार्वजनिक आरोग्यासाठी आपल्यापैकी बहुतेकांना समजण्यापेक्षा मोठा धोका आहे. भारतात 70 दशलक्षाहून अधिक मधुमेही रूग्णांसह, देशाचे वर्णन जगाची मधुमेह राजधानी म्हणून केले जाते. मधुमेहाचा परिणाम केवळ रुग्णाच्या आरोग्यावर आणि उत्पादनक्षमतेवरच नाही तर कुटुंबावर किंवा काळजी घेणाऱ्यांवर आणि आरोग्य सेवा व्यवस्थेवरही होत असल्यामुळे त्याचा मोठा परिणाम होतो. या रोगाची कमाईची क्षमता कमी झाल्यामुळे, तसेच आरोग्य सेवा आणि मधुमेहावरील औषधांच्या खर्चामुळे आर्थिकदृष्ट्या खूप मोठी किंमत आहे. 

दुर्दैवाने, या स्थितीवर कोणतेही ज्ञात उपचार नसल्यामुळे, रुग्णांनी केवळ लक्षणे नियंत्रित करण्यासाठी आणि आरोग्याची पुढील बिघाड टाळण्यासाठी महागड्या औषधांवर अवलंबून राहावे. यामुळे नैसर्गिक उपचार आणि उपायांची खूप मागणी केली जाते. ते औषधांवरील अवलंबित्व कमी करू शकतात जे मोठ्या किंमतीच्या टॅगसह येतात आणि दुष्परिणामांचा धोका कमी करतात. आयुर्वेदने आम्हाला मधुमेहासाठी काही आशादायक उपाय दिले आहेत आणि गुडूची कदाचित सर्वात उल्लेखनीय आहे.

गुडूचीचा आयुर्वेदिक दृष्टीकोन

गुडूची ही आयुर्वेदातील सर्वात महत्त्वाची औषधी वनस्पती आहे. याला सामान्यतः गिलो किंवा म्हणून देखील संबोधले जाते गिलोय, जे हिंदू पौराणिक कथांमधील तरुणांसाठी स्वर्गीय अमृताचा संदर्भ देते. त्याच कारणास्तव, गुडूचीचे वर्णन अमृता म्हणून देखील केले जाते, जे पुन्हा तारुण्य आणि चैतन्य यांच्या सहवासाचा संदर्भ देते. गुडुची हे नाव स्वतः संस्कृतमधून आले आहे आणि त्याचा अर्थ 'रोगांपासून संरक्षक' असा केला जाऊ शकतो.

आयुर्वेदिक औषधाच्या संदर्भात, प्राचीन ग्रंथ गुडुचीचे खालील गुणधर्म असल्याचे वर्णन करतात - टिका आणि कसाया (कडू आणि तुरट) वंश किंवा चव, उष्ना (गरम करणे) विर्या किंवा ऊर्जा, आणि मधुरा (तटस्थ) विपाका किंवा पचनानंतरचे परिणाम. या औषधी वनस्पतीला गुणधर्मांची विस्तृत श्रेणी असते म्हणून वर्णित किंवा वर्गीकृत केले जाते रसायन, सङ्ग्रही, त्रिदोषमाक, मेहनाशक, कास-स्वसहर, ज्वारहार, आणि त्यामुळे वर.

यामुळे विविध आजारांवर उपचार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या आयुर्वेदिक औषधांमध्ये औषधी वनस्पती मुख्य घटक बनली आहे. ताप, कावीळ, संधिरोग, त्वचा संक्रमण, दमा, हृदयविकार आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे - मधुमेह यांवर उपचार करण्यासाठी हे प्रभावी मानले जाते. या फायद्यांची पुष्टी करणार्‍या वाढत्या अभ्यासामुळे, गुडूचीच्या औषधी क्षमतांमध्ये वाढ होत आहे.

मधुमेहासाठी गुडुची: आधुनिक वैद्यकीय दृष्टीकोन

वनस्पतिशास्त्रात असे वर्णन केले आहे टिनोस्पोरा कॉर्डिफोलिया, गुडुची त्याच्या समृद्ध फायटोकेमिकल प्रोफाइलसाठी ओळखले जाते. औषधी वनस्पतींपासून काढलेल्या अर्कांमध्ये इतर सेंद्रिय संयुगांसह फायटोस्टेरॉल, अल्कलॉइड्स आणि ग्लायकोसाइड्सची उच्च घनता असल्याचे आढळून आले आहे. आश्चर्याची गोष्ट नाही की, औषधी वनस्पतींचे अर्क मधुमेह-विरोधी, दाहक-विरोधी, अँटिऑक्सिडंट, हेपेटो-संरक्षणात्मक, इम्युनोमोड्युलेटरी आणि अँटीपायरेटिक प्रभावांशी जोडलेले आहेत. मधुमेहाविरूद्धच्या लढाईच्या दृष्टीने याचा अर्थ काय आहे ते आम्ही जवळून पाहू.

अँटी-हायपरग्लाइसेमिक क्रियाकलाप

गुडुची ही कदाचित सर्वात महत्वाची औषधी वनस्पती आहे आयुर्वेदिक औषधी ग्लुकोज नियमन करण्यात मदत करतात. हे नैसर्गिक अँटी-हायपरग्लाइसेमिक एजंट मानले जाते कारण ते रक्तातील साखर किंवा ग्लुकोजची पातळी कमी करते. जरी बहुतेक अभ्यास प्राण्यांवर केले गेले असले तरी, गुडूची पूरक आहार मधुमेहाच्या न्यूरोपॅथी आणि गॅस्ट्रोपॅथीपासून मुक्त होऊ शकतो, जे मधुमेहातील सामान्य गुंतागुंत आहेत हे दर्शवणारे बरेच पुरावे आहेत. गुडुची ग्लुकोज चयापचय सुधारण्यासाठी आणि ग्लुकोज सहिष्णुता वाढवण्यास देखील प्रोत्साहन देऊ शकते. 

अँटी-हायपरग्लाइसेमिक हा डायबिटीज व्यवस्थापनासाठी थेट फायदा आहे, तर गुडूचीचे इतर फायदे किंवा परिणाम अप्रत्यक्षपणे मदत करू शकतात.

विरोधी दाहक क्रियाकलाप

प्राचीन आयुर्वेदिक ग्रंथांनी गुडुचीची दाहक-विरोधी क्षमता ओळखली आहे, जसे की दाहक परिस्थितींवर उपचार म्हणून त्याचे वर्णन केले आहे. वातारक्त किंवा गाउटी संधिवात. तथापि, आता आपल्याला माहित आहे की संधिवात रोगासारखे केवळ तीव्र वेदना विकार नाहीत जे प्रणालीगत किंवा जुनाट जळजळांमुळे होतात. हृदयविकार आणि मधुमेह देखील शरीरातील तीव्र कमी दर्जाच्या जळजळीशी जोडलेले आहेत. अभ्यासात असे दिसून आले आहे की गुडुची दाहक-विरोधी प्रभाव टाकू शकते, ते मधुमेह नियंत्रण किंवा प्रतिबंध करण्यास मदत करू शकते. 

अँटिऑक्सिडंट क्रियाकलाप

अँटिऑक्सिडंट्स आता कॅचफ्रेजसारखे आहेत, परंतु ते खरोखरच उल्लेखनीय आहेत. ताजी फळे अँटिऑक्सिडंट्सचा चांगला स्रोत असताना, गुडूचीमध्ये अँटिऑक्सिडंट्स देखील असतात ज्यात मजबूत मुक्त रॅडिकल-स्केव्हेंजिंग गुणधर्म असतात. ऑक्सिडेटिव्ह नुकसान आणि तणावापासून हृदय आणि मेंदूचे संरक्षण करण्यासाठी औषधी वनस्पतींचे अर्क आढळले आहेत. काही अभ्यासात असे आढळून आले आहे की पुरवणी ग्लूटाथिओन रिडक्टेज एकाग्रता कमी करू शकते आणि सुपरऑक्साइड डिसम्युटेस आणि ग्लूटाथिओन पेरोक्सिडेसची क्रिया दडपून टाकू शकते. अवयव निकामी होण्याच्या उच्च जोखमीमुळे, विशेषत: मधुमेहींमध्ये हृदयविकाराचा, या जोडलेल्या अँटिऑक्सिडंट संरक्षणामुळे मोठा फरक पडू शकतो.  

हिपॅटो-संरक्षणात्मक क्रियाकलाप

पारंपारिक आयुर्वेदिक चिकित्सक अनेकदा उपचारासाठी गुडुची सोबत वापरतात पांडू आणि कमला, जे मुळात अशक्तपणा आणि कावीळ आहेत. कारण असे मानले जाते की औषधी वनस्पती शरीरावर डिटॉक्सिफायिंग आणि शुध्दीकरण प्रभाव पाडते. हे आता संशोधनाद्वारे समर्थित आहे, जे सूचित करते की गुडुचीमध्ये हेपेटो-संरक्षणात्मक गुणधर्म असू शकतात. नैदानिक ​​​​अभ्यास दर्शविते की गुडुचीच्या सहाय्याने यकृत कार्य सामान्य करण्यात मदत होते आणि विषारीपणा आणि यकृताच्या नुकसानापासून संरक्षण होते. मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी हे परिवर्तनकारक असू शकते, कारण यकृत रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते आणि मधुमेहींनाही अल्कोहोल न पिण्याचा धोका जास्त असतो. फॅटी यकृत रोग.

कार्डिओ-संरक्षणात्मक क्रियाकलाप

हृदयविकाराच्या प्रतिबंधाच्या दृष्टीने गुडूचीचे फायदे आधीच स्पष्ट आहेत कारण त्याच्या दाहक-विरोधी आणि अँटिऑक्सिडंट प्रभावामुळे. तथापि, अभ्यास दर्शविते की ते थेट लिपिड स्तरांवर देखील परिणाम करू शकते, जे हृदयरोगाच्या विकासामध्ये भूमिका बजावण्यासाठी ओळखले जाते. अभ्यास दर्शविते की गुडुची सप्लिमेंटेशन 6 आठवड्यांच्या आत लिपिड पातळी सुधारू शकते. हृदयविकार हे मधुमेही रुग्णांच्या मृत्यूचे मुख्य कारण असल्याने हे महत्त्वाचे आहे. 

इम्युनोमोड्युलेटरी क्रियाकलाप

आपल्यापैकी बहुतेकांना माहित असले पाहिजे की, मधुमेहाच्या रूग्णांना संसर्ग होण्याचा धोका जास्त असतो आणि संसर्गाच्या बाबतीत गंभीर लक्षणे दिसण्याचीही शक्यता असते – जसे की कोविड १९. हे अशक्त रोगप्रतिकारक कार्यामुळे आहे. हे गुडुचीला अमूल्य बनवते कारण त्यात इम्युनोमोड्युलेटरी प्रभाव सिद्ध झाला आहे, साइटोकाइन्सची पातळी नियंत्रित करते आणि रक्तातील वाढीचे घटक. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, मधुमेहाच्या रूग्णांमधील अभ्यासाने पायाच्या अल्सरच्या उपचारांच्या परिणामांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी गुडूची पूरकता दर्शविली आहे कारण जखमेच्या चांगल्या उपचारांमुळे. 

गुडुची पुरवणी सुरक्षित मानली जात असताना, तुम्ही तुमच्या आधी तुमच्या आरोग्य सेवा प्रदात्याशी बोलणे महत्त्वाचे आहे. सेवन सुरू करा गुडुची (गिलॉय) कॅप्सूल. हे तुमच्या डॉक्टरांना गुडुचीच्या प्रतिसादावर लक्ष ठेवण्यास आणि त्यानुसार इतर मधुमेहावरील औषधे कमी किंवा बंद करण्यास अनुमती देईल.

संदर्भ:

• त्रिपाठी, जया प्रसाद वगैरे. "उत्तर भारतातील मोठ्या समुदाय-आधारित अभ्यासात मधुमेहाचा प्रसार आणि जोखीम घटक: पंजाब, भारतातील STEPS सर्वेक्षणाचे परिणाम." डायबेटोलॉजी आणि मेटाबॉलिक सिंड्रोम, खंड. 9, क्र. 1, 2017, doi:10.1186/s13098-017-0207-3
• किशोर, यादवचंद्र. "गुडुची [टिनोस्पोरा कॉर्डिफोलिया (विल्ड) मायर्स] चे सर्वसमावेशक पुनरावलोकन." आयुर्वेद योग युनानी सिद्ध आणि होमिओपॅथी मधील प्रगत संशोधन जर्नल, खंड. 04, नाही. 03, 2017, पीपी 1–10., डोई: 10.24321 / 2394.6547.201712
• उपाध्याय, अवनीश के इ. “टिनोस्पोरा कॉर्डिफोलिया (विल्ड.) हुक. f आणि थॉम्स. (गुडुची) - प्रायोगिक आणि नैदानिक ​​​​अभ्यासाद्वारे आयुर्वेदिक फार्माकोलॉजीचे प्रमाणीकरण." आयुर्वेद संशोधनाचे आंतरराष्ट्रीय जर्नल खंड एक्सएनयूएमएक्स (एक्सएनयूएमएक्स): एक्सएनयूएमएक्स-एक्सएनयूएमएक्स. doi: 1,2 / 2010-112
• गुप्ता, एसएस वगैरे. “टिनोस्पोरा कार्डिफोलियाचे मधुमेह विरोधी प्रभाव. आय. रक्तातील साखरेची पातळी, ग्लूकोज सहिष्णुता आणि renड्रेनालाईन प्रेरित हायपरग्लाइकेमियावर उपवास वैद्यकीय संशोधन भारतीय जर्नल खंड एक्सएनयूएमएक्स (एक्सएनयूएमएक्स): एक्सएनयूएमएक्स-एक्सएनयूएमएक्स. पीएमआयडी: एक्सएनयूएमएक्स
• ग्रोव्हर, जेके आणि इतर. "पारंपारिक भारतीय मधुमेहविरोधी वनस्पती स्ट्रेप्टोझोटोसिन प्रेरित मधुमेही उंदरांमध्ये मूत्रपिंडाच्या नुकसानाची प्रगती कमी करतात." इथनोफार्माकोलॉजीचे जर्नल vol. 76,3 (2001): 233-8. doi:10.1016/s0378-8741(01)00246-x
• प्रिन्स, पी स्टेनली मेनझेन आणि इतर. "ऍलॉक्सन-प्रेरित मधुमेह यकृत आणि मूत्रपिंडात इथॅनॉलिक टिनोस्पोरा कॉर्डिफोलिया रूट अर्कद्वारे अँटिऑक्सिडंट संरक्षणाची पुनर्संचयित करणे." फायटोथेरेपी संशोधन: पीटीआर खंड 18,9 (2004): 785-7. doi: 10.1002 / ptr.1567
• स्टेनली मेनझेन प्रिन्स, पी आणि इतर. "अॅलॉक्सन मधुमेही उंदरांमध्ये टिनोस्पोरा कॉर्डिफोलियाच्या मुळांची हायपोलिपीडेमिक क्रिया." इथनोफार्माकोलॉजीचे जर्नल vol. 64,1 (1999): 53-7. doi:10.1016/s0378-8741(98)00106-8
• पुरंदरे, हर्षद आणि अविनाश सुपे. "मधुमेहाच्या पायांच्या अल्सरच्या शस्त्रक्रियेच्या उपचारात सहायक म्हणून टिनोस्पोरा कॉर्डिफोलियाची इम्यूनोमोड्युलेटरी भूमिका: संभाव्य यादृच्छिक नियंत्रित अभ्यास." वैद्यकीय विज्ञान भारतीय जर्नल खंड एक्सएनयूएमएक्स (एक्सएनयूएमएक्स): एक्सएनयूएमएक्स-एक्सएनयूएमएक्स. doi: 61,6 / 2007-347